Nelli Blay
(
ing.
Elizabeth Jane Cochran
d.
5 may
1864
-cu il, AB?, Pensilvaniya; o.
27 yanvar
1922
-ci il, Nyu-York) ? amerikalı jurnalist, yazıcı, sahibkar.
?sl adı Elizabet Ceyn Kokran olmasına baxmayaraq, jurnalistika h?yatında
Nelli Blay
(
ing.
Nellie Bly
)
l?q?bind?n
istifad? etmi?di. Ara?dırmacı jurnalistika tarixinin ?fsan?vi jurnalistl?rind?n olub. Onun jurnalistikada ?sas metodu f?rqli
??xsiyy?tl?r?
burunub
x?b?r
hazırlamaq olub. Buna ?n yax?ı misal
1887
-ci ild? Qadın Psixiatriya X?st?xanası il? ba?lı x?b?r hazırlamaq ucun hey?ti aldadıb x?st?ymi? kimi x?st?xanada qalması olmu?du. O, bu
metodlarla
Amerikanın
diqq?tini c?km?yi bacarmı?dı.
Nelli Blay
1864
-cu ild? Pensilvaniyanın c?nub-q?rbind? atası Maykl Kokranın qurdu?u Kokran Mills
q?s?b?sind?
dunyaya g?lib.
[1]
?sl adı Elizabet Ceyn Kokran olmasına baxmayaraq, soyadının sonuna "
e
" artıraraq
"Kokrane"
etmi?dir.
1790
-cı ill?rd? ?rlandiyada Amerikaya koc ed?n
ail?nin
qızıdır. Anası Meri Ceyn Kokran Maykl Kokranın ikinci h?yat yolda?ı idi. ?lk evliliyind?n 10 u?a?ı olan M. Kokranın, 2-ci evliliyind?n 5 u?a?ı oldu v? Nelli Blay 3-cu u?aq idi.
[1]
1870
-ci ild? atasının olumund?n sonra Nellinin ail?si maddi c?h?td?n c?tinlik c?km?y? ba?ladı. O,
?ndianada
t?hsil aldı?ı m?kt?bd?n
1879
-cu ild? m?zun oldu.
Nelli 18 ya?ında olark?n "
The Pittsburgh Dispatch
"
q?zetind?
n??r olunan v?
qadınların
yerinin ev oldu?u, qadının i? h?yatında olmasının canavarlıq oldu?u kimi cinsiyy?tci ifad?l?rin yazıldı?ı
m?qal?y?
cavab olaraq yazdı?ı
m?ktub
q?zet r?hb?rl?rinin diqq?tini c?kdi v? Nelliy? h?min q?zetd?n i? t?klifi g?ldi. O, bu t?klifi q?bul etdi v? q?zetin ilk qadın muxbiri oldu.
[2]
H?mcinin o, bu ?r?f?d? Nelli Blay l?q?bini istifad? etm?y? ba?ladı. Nelli Blay qadınların i? h?yatında uzl??dikl?ri pis ??rtl?ri uz? cıxarıb x?b?r hazırlamaq ucun bir i?ci il? yer d?yi?dirmi? v? bu kimi metodlarla m??hur olmu?du. Lakin qadın oldu?u ucun Nellid?n
moda
,
dekorasiya
kimi movzularda m?qal?l?r yazmaq t?l?b olundu?u ucun Nelli i?d?n cıxdı.
[3]
Q?zet ucun Meksikaya gedib, bu olk? haqqında m?qal? yazmaq t?klifi q?bul edil?nd? altı aylıq Meksikaya getdi. M?qal?l?rinin birind?
Meksika
hokum?ti
?leyhin?
t?nqidi
fikirl?r bildir?n bir jurnalistin h?bs olunmasına qar?ı cıxdı?ı ucun
deportasiya
edil?r?k Amerikaya qayıtdı.
1888
-ci ild? Meksika il? ba?lı m?qal?l?rini
kitab
??klind? cap el?di.
AB?-y? qayıtdıqdan sonra
Nyu-York
kocdu v? Cozef Pulittserin “
New York World
” q?zeti ucun i?l?m?y? ba?ladı. Bu q?zetd?ki ilk i?i “
psixi x?st? qadın
” qiyaf?sind? Blekvell Qadın Psixiatriya X?st?xanasına daxil olub, ic?rid?ki v?ziyy?ti
mu?ahid?
etm?li idi. Ruhi depresiyada olan amneziya x?st?si kimi h?r?k?t el?y?r?k h?kiml?ri aldatma?ı bacardı v? x?st?l?rin pis ??raitini uz? cıxardan “
D?lil?r evind? 10 gun
” adlı m?qal?si il? sensassiya yaratdı. Ruhi X?st?xanada ya?adıqları daha sonra kitab ??klind? cap olundu. Gunumuzd? t?nqid olunan
Sarı jurnalistika
konsepsiyasını uz? cıxaran
mubahis?l?rin
d? ba?lan?ıcı oldu.
[2]
Jul Vernin
"
S?ks?n gun dunya ?trafında
" ?s?rind?n ilham alan Nelli 14 oktyabr
1889
-cu ild? 24.889 mil (40.071 km)
dunya
s?yah?tin?
ba?ladı. S?yah?tini 72 gun 6 saat 11 d?qiq? sonra ba?a vuran jurnalist s?yah?ti dovrund?
Fransanın
Amyen ??h?rind?
Jul Vern il? tanı? oldu.
1895
-ci ild?
milyoncu
s?nayeci Robert Simon il? evl?ndi v? bununla da Elizabet Ceyn Kokrane Simon oldu.
[1]
Artıq h?r yerd? tanındı?ı ucun jurnalistikanı buraxan Blay h?yat yolda?ının
olumund?n
sonra
"Iron Clad Manufacturing Co."
adlı
?irk?t?
r?hb?rlik etdi. ??cil?r ucun idman zalı,
kitabxana
, sa?lamlıq xidm?ti t?qdim etm?k kimi o vaxta q?d?r gorunm?mi? sosial
islahatlar
h?yata kecirib.
[1]
Maddi c?h?td?n
probleml?r
ya?ama?a ba?layanda yenid?n junalistikaya qayıtdı.
1920
-ci ild? "
New York Journal
" ucun i?l?m?y? ba?ladı. ?ki il sonra, y?ni
1922
-ci il yanvarın 22-d? s?t?lc?md?n dunyasını d?yi?di.