Casnewydd
(n'
ingles
:
Newport
) ye una
ciuda
y
autorida unitaria
asitiada nel sureste de
Gales
(
Reinu Xuniu
),
[2]
[3]
a 12 kilometros al este de la capital,
Cardiff
. Newport tien el so propiu
autorida unitaria
, nel condau tradicional de
Monmouthshire
y el
condau calteniu
de
Gwent
. Ta al llau del
riu Usk
, que desagua a la
canal de Bristol
dempues de Newport. Con 116.143 habitantes (censu de
2001
), Newport ye la tercer ciuda de Gales tres
Cardiff
y
Swansea
, y la llocalida mas grande de Gwent.
[4]
L'autorida unitaria tien una poblacion de 140.200 na so totalida, la septima mas en Gales. Newport foi tradicionalmente un puertu carboniferu xunto al estuariu del
riu Severn
.
El
14 de marzu
de
2002
Newport foi dau'l
estatus de ciuda
, pa celebrar el 50° anu de la regla de la Reina
Sabela II del Reinu Xuniu
.
[5]
El so nome traduz como
Nuevu Puertu
. Anque Newport tien un puertu,
port
significaba
villa de mercau
nel idioma
ingles vieyu
.
[6]
El so nome gales,
Casnewydd
, significa <<Nuevu Castillo>>, y el so nome oficial,
Casnewydd-ar-Wysg
significa <<Nuevu Castillo al llau del Usk>>.
[7]
El Castiellu de Newport yera de madera mientres la domina saxona, pero foi reconstruyiu en piedres polos normandos en
1090
.
La primer llocalida en Newport foi Caerleon en
75
, una llocalida militaria romana. Los sos restos incluin un
anfiteatru
y un banu.
[8]
La so primer ilesia foi construyiu en
864
, y un castiellu de madera en
1140
. En
1385
, Hugh, el Conte de
Stafford
, dio Newport una carta de villa.
[9]
Tamien mientres el
sieglu XIV
, flaires empezaron un hospital pa tratar enfermadades infeicioses. En
1403
, mientres una revuelta,
Owain Glynd?r
, el principe de Gales, quemo toa de Newport, por cuenta de les sos cases de madera con techos de paya. En
1538
l'hospital foi cerrau pol Rei
Enrique VIII d'Inglaterra
que confisco la so propieda. El so restu llamase
Spitty Fields
, que vieno de
Ysbyty
, una pallabra gales que significa hospital. En
1623
Newport foi dau una nueva carta y podia tener dos fiestes per anu.
Antes de la
Revolucion Industrial
la so poblacion yera menor de 1.000 habitantes. Aumento a 7.000 en
1831
y 19.000 en
1851
. En
1850
Newport gano'l so primer ferrocarril. L'aumentu foi debiu al puertu de Newport, qu'esportaba fierro y carbon, que yeren minaos en Gales mientres el
sieglu XIX
. Dos muelles artificiales fueron construyios, pero agora fueron enllenaos. Otra industria llocal yera ceramica. Munchos habitantes vivien en chabolos y habia una epidemia de colera que mato 69 persones en
1849
. Dempues, el conseyu construyo un alcantarellau en
1859
. Anque, la vida en Newport ameyoro con lluces de gas nes cais (
1825
) y el primer campusantu non relixosu del Reinu Xuniu (
1842
). En
1871
la primer biblioteca publica abrio, y cuatro anos mas tarde tranvies tiraos por caballos fueron introducios. En
1895
una central lletrica foi construyida. La poblacion llego a 35.000 en
1881
y foi 67.000 en
1901
.
[10]
Nel censu de 2001, 93,1% de Newport foi blancu, menos que'l mediu gales (96%) pero mas que'l mediu britanicu (92,1%). La minoria mas grande na ciuda ye asiaticu (2,6%), entos mestizu (1,2%). El restu ye negru (0,5%), chinu (0,2%) o otra etnia (0,3%).
Tamien nel censu de 2001, la relixon principal en Newport foi
cristianismu
(71,88%). 16,76% nun tuvo nenguna relixon y 8,13% non respondo.
Islam
ye la relixon mas grande dempues de cristianismu (2,55%). El restu de la poblacion (0,68%) tuvo otres relixones, que'l so el
budismu
foi'l mas popular (0,18%).
[11]
Solamente 0,06% fai
xudaismu
, pero Newport tien una
sinagoga
asquenazi
.
[12]
Dende
1980
, Newport ta hermanada con
Heidenheim
, un conceyu aleman na rexon de
Baviera
. La ciuda ta hermanada tamien con
Kutaisi
, la segunda ciuda de
Xeorxa
(dende 1989). Dende 1996, Newport ta hermanada con
Guangxi
, una provincia nel sur de
China
.
[13]
El
Newport County Association Football Club
foi fundau en
1912
y foi escoyiu al tercer nivel de futbol ingles en
1920
. El club foi apostrau al
Conference National
en 1988 y termino de xugar en
1989
.
[14]
Los
Newport Dragons
, fundaron en
2003
, xueguen al
rugbi
para Newport,
Monmouthshire
,
Torfaen
,
Blaenau Gwent
y
Caerphilly
. Newport cunta con un velodromu cubiertu con pista de madera de 250 metros de llargor de cuerda, que ye la sede del Centru Nacional de Ciclismu. Newport foi'l llugar de la
Copa Ryder
de
golf
en
2010
.
[15]
