Fernando Lazaro Carreter
(
Zaragoza
,
13 d'abril
de
1923
-
Madrit
,
4 de marzo
de
2004
), yera un
filologo
,
linguista
y
escritor
aragones
. Yera estato director d'a
Real Academia Espanola de la Lengua
a o largo de siete anyadas.
Yera naixito en
Zaragoza
o
13 d'abril
de
1923
, en o sino d'una familia con muitos vinclos con o lugar de
Magallon
(
Campo de Borcha
,
Zaragoza
), de do yeran sus pais. Estudio Bachiller en o
Instituto Goya
de Zaragoza y
Filosofia y Letras
en a
Universidat de Zaragoza
ta continar dimpues en a seccion de Filolochia en a
Universidat Complutense de Madrit
, en do se licencio en
Filolochia Romanica
en
1945
y se doctoro en
1947
. En
1949
obtenio a catedra de Linguistica Cheneral y Critica Literaria en a
Universidat de Salamanca
y bi permaneixio dica
1971
. En l'anyada 1972 ocupa la catedra de
Luenga Espanyola
en a
Universidat Autonoma de Madrit
. A la fin, en
1978
paso ta la Complutense de Madrit como catedratico de
Gramatica Cheneral y Critica Literaria
.
O suyo treballo en a docencia estio paralelo a o quefer de creyacion, critica teatral y publicacion d'estudios linguisticos y literarios. Una d'as suyas primeras publicacions sobre temas linguisticos estio
El habla de Magallon. Notas para el estudio del aragones vulgar (Zaragoza, IFC, 1945)
. Pero no siguio pon por ixas endreceras d'a dialectolochia. Se centro en a
historiografia linguistica
, con obras como
Las ideas linguisticas en Espanya durante el siglo XVIII (1949; bi ha nueva edicion en 1985)
, uno d'os suyos estudios mas importans; u
Cronica del Diccionario de Autoridades (1713 - 1740)
, que estio lo discurso d'ingreso en a RAE. En estudios propiament linguisticos, filolochicos y gramaticals, que se replegan principalmen en
Estudios de linguistica (1980)
. En ixa endrecera cal emponderar o
Diccionario de terminos linguisticos (1963)
, important obra de consulta, con muitas edicions, que contina fendo honra. Tamien en estudios sobre a luenga literaria, que se replegan mas que mas en
Estudios de poetica (La obra en si) (1986)
,
De poetica y poeticas (1980)
, asinas como en obras mas didacticas:
¿Que es literatura? (1979)
,
Como se comenta un texto literario (con E. Correa, 1989)
; u en comentarios concretos sobre grans creyadors, epocas u cheneros literarios:
Estilo barroco y personalidad creadora (1966; 1984)
,
El Lazarillo de Tormes en la Picaresca (1973; 1983)
,
Francisco de
Quevedo, Vida del Buscon (edicion critica, 1965, 1980)
,
Introduccion a la poesia de Vicente Aleixandre (1979)
,
Clasicos espanoles: de Garcilaso a los ninos picaros (2002)
.
Pero por o que ye mas conoixito ye por dos cosas: 1) os libros de texto de luenga castellana y literatura ta Bachillerato y ESO, con os que muitos estudiants
espanyols
han estudiato; 2) os articlos en os que con humor y
somardoneria
criticaba os usos dolentos d'a luenga espanyola, y que con o titol de "El dardo en la palabra" escribio en a prensa (primero en Informaciones, dimpues en ABC; en zagueras, en
El Pais
) y que replego en libro en dos series:
El dardo en la palabra (1997)
y
El nuevo dardo en la palabra (2003)
. No cal olbidar a suya critica teatral en a prensa, ni tampoco no a suya creyacion literaria en o cambo d'o
teatro
popular: talmen ye poco conoixito y no ha intresato charrar-lo, pero estio autor de
La ciudad no es para mi
, que en cinta de cine protagonizo
Paco Martinez Soria
.
Ingreso en l'
Academia de la Lengua Espanola
en
1972
i estio lo suyo director entre
1991
e
1998
. Lazaro Carreter se considera como un renovador y dinamizador d'a
Real Academia Espanola
: la ubrio a la sociedat y a os
medios de comunicacion
, asinas como a
Latinoamerica
; se preocupo por a financiacion y potencio a informatizacion, metendo en marcha dos "bancos de datos":
O Corpus de referencia del espanyol actual
, que replega mas de 95 millons de rechistros de textos escritos y fuents orals d'Espanya y de Latinoamerica dende 1975, y o
Corpus diacronico del espanyol
, que replega mas de 56 millons de rechistros de l'idioma espanyol dende os comienzos d'a luenga dica 1975.
As suyas cenisas se tresladoron ta Magallon y se dixoron en o suyo fosal, ta que i escansen chunto con os restos de sus pais e d'os paisanos suyos.