Brasil

	Republica Federativa de Brasil ; Republica Federativa do Brasil
(En detalle)	(En detalle)
	Lema nacional : Ordem e Progresso ; ( Portugues ; Orden y Progreso)
	Himno nacional : Hino Nacional Brasileiro
	Situacion de?Brasil
Capital ; ?? Poblacion ; ?? Coordenatas	Brasilia ; 3.055.149 (2020) ; 15°45′S 47°57′W
Mayor ciudat	Sao Paulo
Idiomas oficials	Portugues
Forma de gubierno President ; Vicepresident	Republica federal ; Luiz Inacio Lula da Silva ; Geraldo Alckmin
Independencia ; Declarata ; Reconoixita	de Portugal ; 7 de setiembre de 1822 ; 29 d'agosto de 1825
Superficie ; ?? Total ; ?? % augua ; Mugas	Posicion 5º ; 8.514.876 km² ; 0,65% ; 120,3
Poblacion ; ?? Total ?( 2022 ) ; ?? Densidat	Posicion 6º ; 214.828.540 ; 24,87 hab/km²
PIB ( PPA ) ; ?? Total ( 2008 ) ; ?? PIB per capita	Posicion 9º ; $1,981 trillons ; $10,325
Moneda	Real
Chentilicio	Brasilero/a
Zona horaria	UTC -2 a -5
Dominio d'Internet	.br
Codigo telefonico	++ 55
Prefixo radiofonico
Codigo ISO
	Miembro de: OEA , ONU , Mercosur , CSN , ALADI , SELA , CPLP

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografia oficial de Biquipedia (la Ortografia de l'aragones de l' Academia Aragonesa d'a Luenga ). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpues ista plantilla.

A Republica Federativa de Brasil (en portugues Republica Federativa do Brasil ) ye o pais mas gran de Sudamerica y o cinqueno estato mas gran d'o mundo en termins d'amplaria territorial. A suya poblacion ye de 205.002.000 habitants en una superficie de 8.514.876 km² (ye decir, o 47% d'a superficie total d'America d'o Sud), con una densidat de poblacion de 22 hab/km². Encara que Brasil ye o cinqueno pais mas poblato d'o mundo, ye tamien uno d'os paises con menor densidat de poblacion, en estar semidesertica a mayor parte d'o pais.

Brasil tien zonas mugants con toz menos dos d'os paises sudamericans, Chile y Ecuador . Muga: a o norte con Venezuela , Colombia , Guyana , Surinam y Guayana Francesa ; a o sud con Archentina , Uruguai y Paraguai ; a l'este con l' Oceano Atlantico ; y a l'ueste con Bolivia y Peru .

A capital nacional ye Brasilia , que substituyo a Rio de Janeiro en 1960 . Politicament, Brasil ye una Republica , estando l'actual president d'o pais Luiz Inacio Lula da Silva . Brasil declaro a suya independencia de Portugal o 7 de setiembre de 1822 formando l' Imperio de Brasil , y Portugal reconoixio ista declaracion d'independencia o 29 d'agosto de 1825 .

En estar una antiga colonia portuguesa, Brasil ye l'unico pais d'America d'o sud a on se charra o portugues , encara que tamien se charran luengas indichenas, trobando-se muitas en situacion de periglo. A relichion d'a mayor parte d'os brasileros ye o Cristianismo catolico (ye o pais con mayor porcentache d'habitants catolicos d'o mundo), encara que tamien bi ha una important presencia d'a Ilesia Evanchelica .

A ciudat brasilera con mayor nomero d'habitants ye Sao Paulo , con una poblacion total de mas de 10 millons d'habitants; Rio de Janeiro , con mas de 6 millons; Salvador , Belo Horizonte y Fortaleza , con mas de 2 millons; y Recife , Curitiba , Belem , Porto Alegre , Manaus y Goiania , totas con mas d'1 millon d'habitants.

A metat norte d'o pais ye formata por a cuenca hidrografica d'o rio Amazonas , encara que a parte sud de Brasil fa parte d'a cuenca hidrografica d'o Rio d'a Plata , con os rios Paraguai , Parana y Uruguai . Antiparte, una parte d'as suyas auguas fluvials desauguan en l' oceano Atlantico , que ye a muga oriental de Brasil. A mayor altaria de Brasil ye o Pico da Neblina , con 2.993 metros d' altaria sobre o livel d'a mar.

Historia editar

L' 8 de chinero de 2023 , seguidors de l'anterior president Jair Bolsonaro asaltan simultaniament as seus d'o poder executivo , d'o poder chudicial y d'o poder lechislativo , en espullando-las y causando-ie destruccions, en un acto que muitos observadors califican como un intento de golpe d'estau . ^[2]

Organizacion politico-administrativa editar

Ta mas detalles, veyer l'articlo Organizacion politico-administrativa de Brasil veyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]] veyer os articlos [[{{{4}}}]] , [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]] veyer os articlos [[{{{7}}}]] , [[{{{8}}}]] , [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]] .

Congresso Nacional.

O territorio de Brasil se troba dividito administrativament en 26 estatos , amas d'un Districto Federal.

	UF	Sigla	Capital	Rechion
1	Acre	AC	Rio Branco	Norte
2	Alagoas	AL	Maceio	Nord-este
3	Amapa	AP	Macapa	Norte
4	Amazonas	AM	Manaus	Norte
5	Bahia	BA	Salvador	Nord-este
6	Ceara	CE	Fortaleza	Nord-este
7	Espirito Santo	ES	Vitoria	Sudeste
8	Goias	GO	Goiania	Centro-Ueste
9	Maranhao	MA	Sao Luis	Nord-este
10	Mato Grosso	MT	Cuiaba	Centro-Ueste
11	Mato Grosso do Sul	MS	Campo Grande	Centro-Ueste
12	Minas Gerais	MG	Belo Horizonte	Sudeste
13	Para	PA	Belem	Norte
14	Paraiba	PB	Joao Pessoa	Nord-este
15	Parana	PR	Curitiba	Sud
16	Pernambuco	PE	Recife	Nord-este
17	Piaui	PI	Teresina	Nord-este
18	Rio de Janeiro	RJ	Rio de Janeiro	Sudeste
19	Rio Grande do Norte	RN	Natal	Nord-este
20	Rio Grande do Sul	RS	Porto Alegre	Sud
21	Rondonia	RO	Porto Velho	Norte
22	Roraima	RR	Boa Vista	Norte
23	Santa Catarina	SC	Florianopolis	Sud
24	Sao Paulo	SP	Sao Paulo	Sudeste
25	Sergipe	SE	Aracaju	Nord-este
26	Tocantins	TO	Palmas	Norte
27	Districto Federal	DF	Brasilia	Centro-Ueste

Mapa de Brasil.

Mapa de Brasil

Prencipals rechions metropolitanas editar

As prencipals arias metropolitanas de Brasil son:

Rechion Metropolitana	Poblacion en 2019
Sao Paulo	21.734.682
Rio de Janeiro	12.644.321
Belo Horizonte	5.944.892
Brasilia	4.406.341
Porto Alegre	4.256.800
Recife	3.999.817
Fortaleza	3.969.507
Salvador	3.929.209
Curitiba	3.600.073
Campinas	3.251.293
Goiania	2.606.931
Manaus	2.549.078
Belem	2.309.481
As rechions metropolitanas con mas de 2.000.000 d'habitants IBGE .

Esportes editar

L'esporte mes popular y practicato por a poblacion de Brasil ye o futbol , atros esportes como o baloncesto , o voleibol , o futbol sala , l' automovilismo y os esportes de luita tanto que ha originado nuevas especializades como o vale-tudo , a capoeira y el jiu-jitsu brasilenyo. Tamien ye destacable as artes marcials mixtas (MMA) que son tamien son muito populars en zaguerias.

O futbol ye o esporte mes popular y practicato de Brasil, estando-ne o suyo organismo rector a Confederacion Brasilera de futbol y a suya competicion mes important ye a Campeonato Brasileiro de Futebol y a suya maxima categoria ye a Serie A. Os suyos equipes partecipan en as competicions continentals organizatas por a Confederacion Sudamericana de Futbol y os clubs con mes campionatos nacionals ganados son o Santos y o Palmeiras . A seleccion nacional de futbol ye considerata a soben y en diferents epocas como a millor seleccion d'o mundo y campiona cinco vegatas d'a Copa Mundial de Futbol en as edicions de ( 1958 , 1962 , 1970 , 1994 y 2002 ) y o millor chugador de Brasil de toz os tiempos ye Pele , campion con a seleccion nacional de futbol en tres Copas Mundials de Futbol , y esleyito como millor chugador d'o sieglo XX seguntes a FIFA , atros chugadors famosos estan Zico , Socrates , Garrincha , Arthur Friedenreich , Tostao , Romario , Ronaldo , Kaka , Diego Alves y en l'actualidat bi ha de destacar a Vinicius Junior , Neymar , y Rodrygo Goes .

Atro esporte que tien muitos muitos practicantes d'alto libel y tamien muitos aficionaus ye l' automobilismo sobretodo en a Formula 1 con pilotos que han ganau bel titol y bella cursa en o Campeonato d'o Mundo de Formula 1 como Emerson Fittipaldi (campion en 1972 y 1974 ), Ayrton Senna (campion en 1988 , 1990 y 1991 ), Nelson Piquet (campion en 1981 , 1983 y 1987 ), Felipe Massa , Rubens Barrichelo y Jose Carlos Pace qui da nombre a o circuito de Interlagos en Sao Paulo que ye an zaguerament se fa o GP de Brasil de Formula 1 .

Instalacions esportivas editar

Complexo esportivo de Maracana.

Dentre as instalacions esportivas d'o pais destaca o Complexo Esportivo de Maracana , en o cual ye situau o Estadio de Maracana que ye o mas gran y representatiu estadio d'o pais, estio o mas gran d'o mundo y ye an chuga a seleccion de Brasil de futbol os suyos partius como local.

Competicions esportivas editar

Dentre as competicions poliesportivas organizadas por Brasil o en Brasil cal destacar a ciudat brasilera de Rio de Janeiro que estio a siede d'os Chuegos Olimpicos de 2016 y d'os Chuegos Panamericanos de 2007 . En Sao Paulo os Chuegos Panamericanos de 1963 .

Brasil estio a seu d'a Copa Mundial de Futbol de 1950 y a Copa Mundial de Futbol de 2014 y d'a Copa America de Futbol en as anyadas 1919 , 1922 , 1949 , 1989 y 2015 .

Chuegos Olimpicos editar

Brasil en os Chuegos Olimpicos .

Brasil ye representau en os Chuegos Olimpicos per o Comite Olimpico Brasilenyo, creau en 1914 y reconoixiu per o Comite Olimpico Internacional en 1935. ^[3]

En os Chuegos Olimpicos de Verano ha participau en 23 edicions, estando a suya primera presencia en Anvers 1920 , dende alavez o pais ha obteniu un total de 150 medallas en as edicions de verano: 37 d'oro, 42 d'archent y 71 de bronce. ^[3]

En os Chuegos Olimpicos d'Hibierno ha participau en nueu edicions, estando Albertville 1992 a suya primera participacion en estes Chuegos. Lo pais no ha aconseguiu garra medalla en as edicions d'hibierno. ^[3]

A ciudat brasilera de Rio de Janeiro estio a siede d'os Chuegos Olimpicos de 2016 . ^[4]

Referencias editar

↑ ( an ) Diccionario ortografico de l'aragones (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Version preliminar . Estudio de Filologia Aragonesa . ISSN 1988-8139. Octubre de 2022 .
↑ ( es ) Invasion violenta de partidarios de Bolsonaro en las sedes de los tres poderes en Brasil: "Es un intento de golpe de Estado" , en o diario El Mundo .
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ( en ) ≪Brasil en los Juegos Olimpicos≫ . olympedia.org .
↑ ( en ) ≪Brasil≫ . Sitio web d'o COI .

Vinclos externos editar

Se veigan as imachens de Commons sobre Brasil .
( pt ) Gubierno de Brasil.
( pt ) Turismo de Brasil.

Estatos d' America d'o Sud
Archentina \| Bolivia \| Brasil \| Chile \| Colombia \| Ecuador \| Guyana \| Paraguai \| Peru \| Surinam \| Uruguai \| Venezuela
Dependencias : Aruba \| Cheorchias d'o Sud \| Curacao \| Guayana Francesa \| Islas Malvinas \| Sandwich d'o Sud \| Sint Maarten

[DORTO-1] ( an ) Diccionario ortografico de l'aragones (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Version preliminar . Estudio de Filologia Aragonesa . ISSN 1988-8139. Octubre de 2022 .

[2] ( es ) Invasion violenta de partidarios de Bolsonaro en las sedes de los tres poderes en Brasil: "Es un intento de golpe de Estado" , en o diario El Mundo .

[olympedia-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ( en ) ≪Brasil en los Juegos Olimpicos≫ . olympedia.org .

[COI-4] ( en ) ≪Brasil≫ . Sitio web d'o COI .

[1]

[2]

[3]

[4]