D Goetheschuel Ilmenau, e typischs Schuelgebaud us dr Grunderzit
E Schuelklass im 18. Johrhundert
Albert Anker (1896)
E
Schuel
(
lat.
schola
vo griechisch σχολ? [
sk?o?l?ː
], ursprungligi Bedutig: ?freiji Ziit“, Nutdue“, spooter ?
Studium
,
Vorlasig
“), au
Bildigsaastalt
oder
Lehraastalt
gnennt, isch en
Institution
, wo d Ufgob het,
Wusse
und
Konne
dur
Lehrer
an
Schueler
z vermiddle.
Ma underscheidet zwusche allgemeinbildende Schuele, wo Grund-, Haupt-, Middel-, und Sonderschuele, wo as Hauptufgoob dr Underricht vo Chinder und Jugendlige hai, Hochschuele und Universidate, wo d Forschig e wichdige Blatz iinimmt, drzueghore, und bruefsbildende Schuele, wie Bruefs-, Bruefsfach-, Bruefsufbau und Fachschuele, wo dirakter uf e spotere Bruef usgrichdet si. Fur Erwachseni, wo sich wei wiiter bilde, wo aber underdags schaffe, git s Oobeschuele.
Es git au dr Underschiid zwusche offentlige Schuele, wo vo politische Institutione wie em Staat, de Gmeinde usw. bedriibe warde und private Schuele, wo die offentligi Kontrolle druber sehr vil chliiner isch.
In de meiste Lander git s e Schuelpflicht fur Chinder, so dass si e minimali Bildig, wo in ere modarne, technologisch orientierte Gsellschaft as unerlasslig betrachdet wird, uberchomme und sich im Bruefslabe chonne zrachtfinde. In ermere, vor allem agrarische Gsellschafte, bechomme d Chinder hufig kei formali Erziehig, au wenn si vo Gsetz us vorgschriibe wer.
Wahred em 20. Johrhundert si die draditionelle Schuele zum Gegestand vo Kritik worde. Z Dutschland het sich das in alle Stromige vo dr Jugendbewegig und Reformpadagogik zeigt. In de 1970er Johr het die antiautoritari Erziehig breiti Sympathii gnosse, und Alternativschuele si grundet worde.
Ma het vo de Schuele gsait, as si s ehnder wurde verhindere anstatt z fordere, ass Chinder wurde lehre. Das het ma hufig druf zurugggfuehrt, ass d Underrichtssituation wurd
Angst
mache.
Padagoge
wie dr
Francisco Ferrer
oder dr
Alexander Sutherland Neill
hai freijeri Schuele wie Summerhill grundet, wahred anderi wie dr
John Caldwell Holt
im
Unschooling
, won e Form vo informellem Lehre im e nid schuelische Rahme isch, en Alternative gseh hai.
Dr amerikanischi Psycholog
David Keirsey
het in sine kritische
Essays
zeigt, ass vom Schuelsystem nume bestimmti Tampramanttype gforderet, anderi drgege ghemmt warde. Er isch au dutlig gege verhaltensanderendi
Pharmazeutika
, wo bsundrigs im amerikanische Ruum hufig iigsetzt warde.
Dr Priester
Ivan Illich
, wo in Latiinamerika datig isch, het d Schuele bsundrigs in d
Dritte Welt
aaklagt, z versage (
Schulen helfen nicht
, 1972).
Dr franzosischi Soziolog
Pierre Bourdieu
het in siim Buech
Die feinen Unterschiede
(frz. 1979) zeigt, wi d Schuele biidrage d Klassestrukture z erhalte.