Oute

Olten
	Wappe vo Olten
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton :	Soledurn (SO)
Bezirk :	Oute
BFS-Nr. :	2581
Poschtleitzahl :	4600
UN/LOCODE :	CH OLT
Koordinate :	635447 / 244826 Koordinate: 47° 21′ 12″ N , 7° 54′ 28″ O ; CH1903: 635447 / 244826
Hochi :	396 m u. M.
Flachi :	11,50 km²
Iiwohner :	18'339 (31. Dezamber 2022)
Stadtprasident :	Martin Wey ( CVP )
Website:	www.olten.ch
	Oute Oute
Charte
	Charte vo Olten

Oute (amtlich Olten ) esch e Schtadt ond e politeschi Gmeind im Kanton Soledurn , Schwiiz . Si esch ou dr Houptort vom gliichnamige Bezerk .

Geografi [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

D Schtadt lyt geografisch am Jurasudfuess , a dr Aare , em Kanton Soledurn . Oute het zwoi Stadtteil wo dor ne auti Houzbrogg verbonde se, die Brogg met der Fassade vom mettelalterleche Zilemp ond em Ildefons-Torm prage s Schtadtboud vo Oute.

Gschicht [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

S Schtadtgebiet esch scho set Urzyte (5000 v. Chr.) besedlet, wous e gunstigi Lag het. Die erschte Sedler se wahrschinlech wag de Fuurschtei ( Silex , Flint ) blebe, wo me e de Walder rond om d Schtadt hot no fendt.

D Pass-Verbendig obere Houeschtei esch scho vo de Romer pruucht worde ond ou z Oute hei sy darom Spure henderlo (≪Ollodunum≫). Dr Name Oute isch zum erschte Mou gnennt worde im Johr 1201 aus Oltun . Im Mettelalter , wo dr Gotthard -Pass meh pruucht worde esch, het s Schtedtli Oute vom Nord-Sud-Vercher chonne profitiere, wous a dr Linie zom Houestei-Pass lyt. Zor Zyt vo de erschte Ysebahne esch dr Vercher no wechtiger worde for Oute, ond der Kilometerschtei 0 (Null) vo der damalige Central-Bahn , esch e Oltner Bahnhof ine gleit worde. Set denn esch Oute e Verchers-Chnote-Ponkt vo der Schwiiz , nomeh wag de Outobahne, wo sech sett de sebzger Johr ganz e der Nochi be Egerkinge chruze. Das het set jehar vou Gwarb ond Induschtrie aazoge. Veli Traffe ond Meetings fende wag der Vercherslag z Oute schtatt. Vou Outner pandle innerhalb vo dr Schwiiz ond wage damm het Oute es Zytli der Ruef gha, e "Schlofstadt" z sy.

Bevoukerig [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Qualle: Bundesamt fur Statistik 2005 ^[2]

Bevoukerigsentwecklig
Johr	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920	1930
Iiwohner	1'634	2'301	2'925	3'926	3'926	6'969	9'337	11'504	13'484
Johr	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000	2010	2015
Iiwohner	15'287	16'485	20'044	21'209	18'991	17'805	16'757	16'982	17'833

De Uuslanderaateil isch 2010 bi 27,9 % glage. ^[3]

Religion [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

27,3 % vo dr Iiwooner si im Johr 2000 evangelisch-reformiert gsii, 40,6 % romisch-katholisch . ^[3]

Politik [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Bi dr Nationalrootswaale 2011 hat s das Ergebnis gaa: ^[3] BDP 2,9 %, CVP 12,9 %, EDU 0,4 %, EVP 2,9 %, FDP 15,6 %, GLP 6,5 %, GP 11,5 %, SP 27,8 %, SVP 17,6 %, Suschtigi 2,0 %.

Gmeindspresidant isch dr Thomas Marbet (Stand 2021).

Wirtschaft [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

D Arbetslosigkeit esch im Johr 2011 bi 3,0 % glage. ^[3]

Dr Stadtazeiger Oute isch s amtleche Publikationsorgan vo dr Stadt Oute und di uflageschterkschti Zitig vo dr Region.

Sproch und Dialakt [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Bi dr Voukszellig 2000 hei vo dr 16757 Iiwohner 82,7 % Dutsch aus Hauptsproch aagaa, 1 % Franzosisch , 5 % Italienisch und 11,3 % angeri Sproche. ^[3]

Dr hochalemannisch Dialakt vo Oute ghort zue dr Dialakt vo dr Region Oute, wo ahnlech si zue dr Aargauer Dialakt.

Kultur [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

A get au Johr e grossi Fasnacht met vel Guggemusig ond emene Omzog am Fasnachts-Sonntig. Z Oute fende jedes Johr Kabarett- ond Tanz-Tag statt. Andi Sommerferie esch die grossi Outner-Chilbi ond vor de Herbschtferie esch d MIO (Messe In Olten). Am erschte Mantig em Monet fendet meischtens e Waremaret e dr Autschtadt statt.

Z Oute het s hot numm so villi Beize und Spontene, derfor git s hot e rychhaltigs Agebot a Reschtorants (Kebab-Huuser, Pizzerie, ...). Osserdam het s e grosses Agebott a Chleiderlade.

D Pfarrchile St. Martin isch es Kulturguet vo regionaler Bedutig.

Beruemti Outner [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Am Andi vom 19. Johrhondert hets mehreri beruemti Outner ga: dr Moler Martin Disteli , dr Bondesrot Munzinger , dr Ingenieur Niklaus Riggenbach ond anderi. Schpoter het d Maria Felchlin do gworkt, se esch e Vorryterin for d Frouebewegig e der Schwyz gsy ond het dr Maria-Felchlin-Platz gstiftet. E dr Schwyzer Literatur het sech mou e Gruppe nach dr Schtadt bnennt. Dr Otto F. Walter († 1994) esch e namhafte Outner Schreftstouer gsy. Der Kabarettescht Franz Hohler esch e witere beruemte Outner, ar esch e Schwiizer Schriftsteller, Kabarettischt und Liedermacher. Dr Mischa Wyss esch e Mondart-Chansonnier ond Kabarettischt, wo z Oute sini Chindheit verbrocht het.