D
Oboe
(fruener
Hoboe
) isch e
Holzbloosinstrumant
mit eme
Dobbelroorblatt
. Dr Naame chunnt vom
franzoosische
hautbois
, das bedutet obbe ?hoochs oder luts Holz“. Si w'rde vilmol us
Grenadill-, Buchsbaum- oder Ebeholz
gmacht.
D Oboe isch obbe 65 Santimeter lang. Iire Korper bestoot us drei Dail. Die warde zammegsteckt und oobe druf steckt ma s sogenannte Roor, wo ma drin iine bloost.
D Mechanik isch eender kompliziert und s goot manggisch obbis kaput draa. D Doonlocher warde mit Klabbe uf oder zudeckt, zum Dail dirakt mit em Finger, zum Dail uber Heebel. Es git e Hufe Verbindige zwusche de ainzelne Klabbe und die muess ma mit chliine Schruubli richdig iistelle, was gueti Fachkenntnis forderet.
Dr Doon wird mit eme Dobbelroorblatt erzugt. Ma nimmts zwusche d Libbe und bloost mit groossem Druck zwuschene duure. Im Korpus bildet sich e sogenannti Luftsuule. Wemm ma d Klabbe uf oder zue duet, wird die verchurzt oder verlengeret und mit dr Lengi vo dr Walle anderet sich dr Doon: er wird hoocher oder diefer. Usser em Grunddoon c git s alli graade und ungraade
Ooberdoon
.
Mit ?Stellschruubli“ cha ma d Klangkwalideet und d Intonazioon verandere.
Im
Barock
het d Oboe e Doonumfang vo zwai Oktave ghaa, vom c' bis zum c'''. Bi dr modarne Oboe foot dr Doonumgang maistens bim chliine b, bim chliine a oder bim chliine h aa und goot bis zum f''' oder b'''
[1]
, aber au hoocheri Doon si mooglig mit dr sogenannte Bisstechnik.
D Oboe het dr Ruef vom ene Instrumant, wo s vsundrigs schweer isch es z spiile. Im
Guinness-Buch der Rekorde
vo 1989 wird d Oboe naben em
Waldhorn
as schwiirigsts Instrumant ufgfuert.
Es git verschiideni Arte vo Oboe. In Oiropa si bsundrigs bekannt:
Zu de bekannte Oboekonzart ghoore:
- J. S. Bach
: BWV 1053 und 1055 (baidi fur
Oboe d’amore
), BWV 1056 (Oboe), BWV 1060 (Oboe und
Violine
)
- Alessandro Marcello: Konzart fur Oboe und Orchester d-Moll
- Wolfgang Amadeus Mozart
: Konzart fur Oboe und Orchester C-Dur KV 314
- Joseph Haydn
: Konzart fur Oboe und Orchester C-Dur Hob VIIg:C1 (s sich aber nid sicher ass es vom Haydn isch)
- R. Vaughan Williams: Konzart fur Oboe und Striicher a-Moll (1944)
- R. Strauss
: Konzart fur Oboe und chliises Orchester D-Dur
- Bohuslav Martin?: Konzart fur Oboe und chliises Orchester (1955)
- Frigyes Hidas: Konzart fur Oboe und Orchester (1952)
- Bruno Maderna: Konzart fur Oboe und Kammeransambel (= 1. Oboekonzart; 1962); 2. Oboekonzart (1967); 3. Oboekonzart (1973)
Anderi Komponiste, wo fur d Oboe gschriibe hai, si dr
Georg Friedrich Handel
, wo d Oboe s Lieblingsinstrumant von em gsi isch, und dr
Antonio Vivaldi
.
D Oboe wird manggisch au im Dschaas und in dr Rock- und Popmuusig iigsetzt. Dr Dschaasspiiler Jean-Luc Fillon het d Oboe und s Anglischhorn brucht. Au dr Saxofonist
Yusef Lateef
spiilt manggisch uf dr Oboe und au dr Paul McCandless vo dr Grubbe
Oregon
isch as Oboist bekannt.
Im Rock het dr
Peter Gabriel
uf verschiidene vo
Genesis
uf verschiidene Blatte uf dr Oboe gspiilt (
Nursery Cryme
1971,
Foxtrot
1972,
Selling England By The Pound
1973,
The Lamb Lies Down on Broadway
1974). Au
Roxy Music
bruche d Oboe immer wider. seit den Anfangen regelmaßig eingesetzt. In dr Popmuusig get dr
Art Garfunkel
(im Lied
Bright Eyes
, 1979, Komp.
Mike Batt
) und
Tanita Tikaram
(im Lied
Twist in My Sobriety
, 1988) d Oboe iigsetzt und dr
Pe Werner
in
Blaue Stunde
.
In dr Milidaarmuusig isch d Oboe lang s fuerende Instrumant gsi. Bis zum Aafang vom 20. Joorhundert het s dr Offiziersrang
Hautboist
bzw.
Stabsoboist
gee fur e Laiter vom ene
Muusigkor
.
Bekannti zitgenossischi Oboiste si dr Albrecht Mayer und dr Hansjorg Schellenberger (Berliner Philharmoniker), dr Francois Leleux, dr Thomas Indermuhle, dr Emanuel Abbuhl, dr Burkhard Glaetzner, dr Lajos Lencses, dr Ingo Goritzki, d Marie Wolf (Concentus Musicus Wien) und dr
Heinz Holliger
.
- ↑
Tonumfang.
Abgruefen am 26. September 2012
.
- Gunther Joppig:
Oboe und Fagott. Ihre Geschichte, ihre Nebeninstrumente und ihre Musik.
Schott Music, Mainz 1984,
ISBN 3-7957-2345-0
- Leon Goossens und Edwin Roxburgh:
Die Oboe (
Yehudi Menuhins
Musikfuhrer).
Edition Sven Erik Bergh, 1979,
ISBN 3-88065-107-8
.
- Peter Veale/Claus-Steffen Mahnkopf:
Die Spieltechnik der Oboe.
Barenreiter, 1994,
ISBN 3-7618-1210-8
.
- Karl Hentschel:
Das Oboenrohr.
Moeck Verlag, Celle 1995,
ISBN 3-8754-9025-8
.
|
Da Artikel basiert uff ere fraie Ubersetzig vum Artikel ?
Oboe
“ vu de dutsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch
do
z finde.
|