Krone Aragon

D Chrone vo Aragon (span. Corona de Aragon , katalan. Corona d'Arago ) isch e historischs Staatsgebild gsi, wo vo 1137 bis zum Andi vom Middelalter bestand het. Es het sich im Lauf vo dr Zit vo de ursprunglige Karngebiet Aragon im angere Sinn und Katalonie uf e groosse Dail vom Middelmeerruum usdeent.

Noch ere churze Zit wo d Maure d Regioon bsetzt ghaa hai, hai 812 d Franke D'il vom Gebiet erooberet. Dr Karl dr Grooss het d Groofschaft Aragon iigrichdet und wo dr Groofe usgstorbe si, isch im 10. Joorhundert Aragon an dr Kaanig vo Navarra gfalle. Under em Ramiro I. isch Aragon e salbstandigs Koonigriich worde und da het sis Riich uf Choste vo de Maure vergroosseret. 1118 hai d Aragonier Saragossa erooberet und zur Hauptstadt gmacht. 1162 het dr Groof Alfons I. Katalonie ubernoo und isch 1164 au Koonig vo Aragon worde. S Koonigriich isch witer gwaggse und isch noch Katalonie s zwaite wichdige christlige Koonigriich uf dr Iberische Halbinsle gsi. 1283 hai d Stond vo Aragon im Koonig s Generalprivilegium vo Saragossa abdrotzt, wo sie konigligi Gwalt iigschrankt het und spooter no erwiiteret worden isch. Aragon het sich uf Italie (Sizilie, Sardinie), uf Griecheland (s Herzogdum Athen) und anderi Gebiet im Middelmeerrum usbratet. Es isch drbii in Komflikt mit Frankriich, Genua und andere verwigglet.

Dr Johann II. (1458?1479) het uber e groosse Dail vom nordostlige Spanie, uber Sardinie und Sizilie gherrscht und isch au Koonig vo Navarra gsi. Si Soon, dr Ferdinand II. het 1469 d Isabella vo Kastilie ghurootet. Wo die 1504 gstorbe isch und d Johanna , wo as waansinnig gulte het, s Koonigriich gerbt het, het dr Ferdinand 1506 au dort d Chroone ubernoo. D Habsburger hai sich in die spanischi Koonigsfamilie iighurootet und 1516 het dr Kaiser Karl V. noch em Dood vom Ferdinand die baide Chroone verainigt und isch dr erst spanisch Koonig worde. Aragon het sini alte Freihaite chonne verdaidige, het sa aber verloore, wo s die ostriichische Habsburger im spanische Erbfolgchrieg (1701?1714) understutzt het.