Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialakt-Enzyklopedy
Als
Frikativ
oder
Riibluut
bezeichnet mer i dr Phonetik e Gruppi vo
Konsonante
wo dodurch artikuliert werre dass zwee Artikulatore (also meischtens d Zung un en bstimmts Deil vum Mund) e Engi bilde wo deno dr Artikulationsstrom (also dr Atem) duredruggt wird. So bildet zum Byspil bim Luut /
f
/ d Unterlippe mit de Zahn e Engi wo durch de Luftstrom s Gerausch vum Frikativ /f/ erzuugt. Zamme mit de
Plosive
bilde d Frikativ e Untergruppi vo de Konsonante wo
Obstruente
gnannt wird un sich vo Luut wie de
Nasale
oder
Approximante
(
Sonorante
) dodurch unterscheide dass bi ihne d Luft am entwyche ghindert wird. Vo de Plosiv wie z. B. /
p
t
k
/ unterscheidet sich d Frikativ dodruch dass bi ihne d Luft zwar ufghalte, aber trotzdam entwyche cha. Bi Plosiv hygage sin d Artikulatore ganz gschlosse un d Luft wird ufgschtaut; s Grausch wo mer hort entstoot wenn d Luft wommer ufgschtaut het uf ei Mool entwycht.
Im Alemannische gits nuun verschidni Frikativ, wo als
Fortis-Lenis
Paar ufdratte, also durch ihri Langi unterschide werre. Wobi /
h
/ strang gsehe en
stimmloser
Vokal
un kei Frikativ isch. Am Wortaafang dratte Frikativ im Alemannische allerdings numme als Lenis, also churz, uf.
[
c
] tritt numme imene Deil vum
Niideralemannische
als
Allophon
vo /
x
/ uf un d velare Frikativ sin i viilene Dialakt
frei ustuuschbar
mit de uvulare. [
??
] isch usserdam ei moglichi Ussproch vum "
Zapfli-r
".