Als Aafang vo dr Neuziit wird i dr europazentrische Gschichtswusseschaft entweder di osmanischi Eroberig vo Konschtantinopel im Jahr 1453 oder d Entdeckig vo Amerika im Jahr 1492 aaglueget; mangisch au ? bsunders bi duutsche Historiker ? am Luther siini Reformation vo 1517.

Wiiteri demit verbundeni Zasure sind d Renaissance , dr Humanismus und d Entwicklig in Europa vom Buechdruck mit bewegliche Schriftzeicheschtempel.

Periodisierig [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Aafang [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Scho de Philipp Melanchthon hat d Datierig 1453 vertrate. Er hat de Fall vo Konschtantinopel als Aafang vo dr Neuziit aagsetzt, wo zur Flucht vo Glehrte uf Italie und deet zum Uufbluehe vom Humanismus gfuehrt hat, D Verbreitig vom Humanismus isch dur d Erfindig vo dr Buechdruckerkunscht um 1450 wasentlich gforderet worde und hat dr kulturgschichtliche Epoche vo dr Renaissance wiiteri Impuls gee. Mangi neueri Historiker-Schuele chehred hut wider zr Uuffassig zrugg, wo dr Melanchthon verdrate het.

Ideegschichtlich isch dr Aafang vo dr Neuziit vo historisch schaffende Philosophe wie em Wilhelm Kamlah und Jurgen Mittelstraß degage sehr viil schpater uf d Ziit um 1600 verleit worde. Uusgangspunkt vo dere Beschtimmig isch, ass zu dere Ziit d Uusbildig erfolgt gsi isch vo dr neuziitliche Wusseschaft im Sinn vo dr modarne Forschig als methodisch duregchlarti Verbindig vo mathematischer Theorii und technischer Empirii (Kamlah), wie si prototypisch i dr Physik agwandet wird und wo i dr oberitalianische Werchschtatttradition entwicklet und zur Grundlaag vom modarne Szientismus worde isch.

Underteilig [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

D Neuziit ihrersiits wird vo dr Gschichtswusseschaft widerum begrifflich underteilt i:

• di Fruehi Neuziit vo dr "Entdeckig vo Amerika" bis zur Franzosische Revolution 1789 und em Endi vom Ancien Regime
• di Neueri Neuziit , manggisch au Spooti Neuziit, bis zum Erste Waltchrieg
• di Moderni (wo mangisch au "Neuschti Ziit" gnannt wird) fur d Ziit denaa.

Sit em Endi vom Erschte Weltchrieg , bzw. sit dr russische Oktoberrevolution , redt mer bis dato (no) vo dr Ziitgschicht , wo i dr historische Betrachtig naturlich wiiterhii Teil vo dr Epoche vo dr Neuziit isch.

Beduutig [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

E wesentlichi Rolle debii hat d Entdeckig vo Amerika gschpielt, wo de praktischi Bewiis glieferet hat, dass d Erde e Chugle isch. D Ablosig vom ptolemaische geozentrische durs heliozentrische Weltbild vom Nikolaus Kopernikus und die Flucht vo viilne griechische Glehrte und andere Leischtigstrager in Weschte, wo mit dr Erschturmig vo Konschtantinopel durs Osmanische Riich verbunden isch, hand wiiteri Markierigspunkt uf underschiidliche Ebene bildet, wo de Paradigmewechsel vonere Ziitewendi begrunde hand.

Somit werded dr Aafang vom uberseeische Kolonialismus und d Vorherrschaft vo Weschteuropa uber die ganzi Walt, wo denn agfange het, als Ubergang zur neue Ziit aaglueget. Grad d Revolutionierig vom Danke hat eso s Endi vo dem ideologische Monopol iigluutet, wo d Chile im Mittelalter ghaa hat. Das widerum hat de Aafang vo dr Reformation moglig gmacht, wo ebefalls di beide Epoche vonenand abgrenzt.

Soziologii [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

I dr Soziologii wird d Debatte um e Analyse vo dene Prozess meischt nod mit Hilf vom Begriff "Neuziit", sondern mit em Begriff vo dr " Modarne " (au dr "reflexive Modarne" usw.) gfuehrt, wo d Beduutig drvo sich hufig anderet (sogar z. B. im Werch vom Max Weber ).

De Ferdinand Tonnies hingage hat "Neuziit" genau im Sinn vo siim theoretische Werch Gemeinschaft und Gesellschaft als exakte Gegebegriff zum " Mittelalter " benutzt: I dem seied d Mensche gneigt gsii, alli soziale Kollektiv als " Gmeinschafte " z verschtah, ganz andersch als i dr Neuziit, wo si die samtlich eher als " Gsellschafte " wahrgnaah hebed. Im Mittelalter sei also en grosse Fernhandels- und Bankkonzern wie dr Templerorde eher als religiosi "Gmeinschaft" uufgfasst worde, i dr Neuziit werd sogar d Ehe als rein "gsellschaftlichs" Gschopf vomene Vertrag agluegt.

Literatur [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

• Ferdinand Tonnies , Geist der Neuzeit , EA 1935, 1998 (in: TG , Bd. 22).
• S. Skalweit, Der Beginn der Neuzeit. Epochengrenze und Epochenbegriff , 1982.
• Wilhelm Kamlah: Der Aufbruch der Neuen Wissenschaft. in: Utopie Eschatologie Geschichtsteleologie. Kritische Untersuchungen zum Ursprung und zum Futurischen Denken der Neuzeit. Bibliographisches Institut, Mannheim 1969 (BI Htb 461) S. 73-88
• Mittelstraß, Jurgen: Neuzeit und Aufklarung . de Gruyter, Berlin 1970

Weblingg [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

• Artikel uber d Entdeckig vo dr Zentralperschpektive als Initialmoment vo dr Moderne

Lueg au [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

• Ziitgschicht

Da Artikel basiert uff ere fraie Ubersetzig vum Artikel ? Neuzeit “ vu de dutsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.