Josef Tal
i sim Studio fur elegtronischi Musig z Jerusalem (ca. 1965)
Elegtronischi Musig
benamst e
Musig
, wo durch
elegtronischi
Klangerzuuger
hergschtellt un mit H?lfi vo
Lutschprecher
widdergaa word. Im dutsche Sprochgebruuch isch es bis zum End vo de 1940er Johr ublich gsi, alli Inschtrumant, bi denne d Klangbroduktion bzw. -ubberdragig in irgendeinere Wys mit elegtrischem Strom z due gha het, als
elegtrischi Inschtrumant
z benamse. Konsequenterwys het mo doher au vo
elegtrischer Musig
gschwatzt.
[1]
Bis hut git s
kontroversi
Aasichte i de Terminology, wo einersits en w?sseschaftliche Begriff vo de
Akuschtik
un glychzitig abber au en Obberbegriff ubber
neui Musigschtyl i de Unterhaltigsmusig
gmeint isch. Anderersits kategorisyrt mo mit Elegtronischer Musig auch e Gattung vo de
Neue Musig
, woby sich do de Begriff vo de
Elegtroakustische Musig
etablyrt het.
→
Hauptartikel:
Elegtroakustischi Musig
als Gattig vo de
Neue Musig
.
I de Zit um 1980 het die Elegtronischi Musig durch die zuenemmendi Vofuegbarkeit un Etablyrig vo s?nthetischer Klangerzuugigsmoglichkeite en rasante Uffschwung gno. Bsundere im Berych vo de speziell fur d
Clubszene
broduzyrte Musig hen s?nthetisch broduzyrti Songs sit oppe 1980 e immer wichtigeri Stellig ygno un hen i de 1970er Johr de normale, hauptsachlich akustisch broduzyrte
Disco
-Sound zimli schnell abglost. S het die Phase vo de
elegtronische Tanzmusig
aagfange, wo im Volauf vo de 1980er zum Sound vo de Ara worre isch un mit Musigschtyl wie
Synthpop
,
Euro Disco
,
House
un schließlich
Techno
nit nu de Sound vo de Dekade, sondern au de vo de nochfolgende Johrzeent entscheidend brage het solle. Sit sellere Zit sin s?nthetisch broduzyrti Musigschtuggle in hogschstem Uusmaß popular worre un hen traditionell akustisch uffgnoeni Songs, vo allem im Berych vo de Clubmusig, abber au im Berych vo de
Popmusig
suksessiv mee odder weniger vodrangt.
I de elegtronische Musig draffed sich zwei gegesatzlichi Sphare vom menschliche W?rke: die kunschtlerisch-asthetische vo de Musig un s nadurw?ssenschaftliche vo de Ph?sik un Elegtrotechnig. Vo doher mue d Entwicklung vo de Voruussetzunge uss em ideegschichtliche un em technische Bliggwinkel use aagluegt worre. Im Zug vo de radikale musikalische Voanderunge, wo s 20. Johrhundert zum Johrhundert vo de
Neue Musig
hen worre lo, spillt die elegtronischi Musig e wichtigi Rolle. Vo de grundlegende Bedutig sin znagscht diejenige Konzept, wo scho Moglichkeite vo de elegtronische Musig voruussetzt, no bevor selli tatsachlich (technisch) zur Vofugig gschtande sin:
S erschte Musiginschtrument, wo Elegtrizitat bruucht het, isch s Clavessin electrique vom
Jean-Baptiste Delaborde
gsi. Es oft aagfuurte
Denis d'or
vom tschechische Erfinder Pater
Prokop Divi?
uss em Johr 1730 isch zwar i de Laag gsi, im Spiller zum Spaß chlyni elegtrischi Schlaage z vosetze, het abber tatsachlich kei Elegtrizitat bi de Klangerzuugig ygsetzt.
[2]
1867 het de Direktor vo de Telegraphefabrik Neuchatel Hippe elegtromechanischs Klavyr konschtruyrt. E erschts Patent uff dem Gebiet vo de elegtronische Klangerzuugig isch am 12. Marz 1885 a de E. Lorenz uss Frankfurt am Main erdeilt worre.
[3]
[4]
E uugwohnlichi Erfindig vom elegtronische Inschtrumentebau isch des vom
Thaddeus Cahill
1897 entwicklete
Teleharmonium
odder
Dynamophon
gsi. S schaffet noch em Brinzyp von em Zaanradgenerator, het 200 Tonne gwoge un isch so groß wie en Gueterwaggon gsi. Cahill het fur jeden Halbdon en rysige dampfdribbene MeefachschtrOmerzuuger bruucht, de ym die sinusformige Uusgangsschpannige gliferet het.
[3]
In sim 1907 erschinnene
Entwurf e neui Aschthetik vo de Donkunscht
[5]
het de
Ferruccio Busoni
sini Theory vo de Dritteldoon entwicklet, wo-n-er fur sini klanglichi Umsetzig vom Dynamophon am geignetschte ghaalte het.
[6]
De
Leon Theremin
het als Leiter vom Laboratorium fur elegtrischi Schwingige vom staatliche ph?sikalisch-technische Inschtitut z Leningrad vo 1920 bis 1928 s uffseheerregende Inschtrument
Atherophon
konschtruyrt, wo spoter noch ym
Theremin
benamst worre isch. S Inschtrument isch technisch gsaa e Schwebigssummekonschtruktion, d. h. d Erzuugig von em horbare Don word durch Ubberlagerig vo zwei hochfrequente un nimmi horbare Daan bewarchschtelligt.
[3]
Selli Eigeschaft vo de Klangerzuugig het e baar Komponischte zu Warch speziell fur s Theremin inschpiryrt
[7]
. Vom Komponischt
Anis Fuleihan
isch uff selli Wys e Konzert fur Theremin un Orcheschter gschaffe worre, wo 1945 mit em
New York Symphony Orchestra
unter
Leopold Stokowski
un de Solischtin
Clara Rockmore
am Theremin uruffgfuurt worre isch.
[3]
Oppe zitglych het sich de dutsche Volksschuelleerer un Organischt
Jorg Mager
mit de exakte Erzugig vo
Mikrointervall
bschaftiget un Erfindige wie s
Elektrophon
(1921) un s
Spharophon
(1928) vorbereitet. Mager isch en Aahanger vom tschechische Komponischte
Alois Haba
gsi, wo sich, durch Aaregig vom
Ferruccio Busoni
, schu mit de Mikrointervall pragtisch befasst het. Ußerdemm het de Mager si Intresse a Mikrointervall vo de Beobachtung vom Akuschtiker un Musikethnolog
Erich Moritz vo Hornboschtel
abgleitet, dass d Melodie bi nere Voanderig vo de Tonhochelaag, abber au de Notelangi, immer als ei un dieselb Gschtaalt erschinne duen. So sin spoter si
Spharophon II
, si
Kaleidosphon
un sini
Elegtrodonorgle
fertiggschtellt worre.
[3]
Bim
Ondes Martenot
handlet s sich ebbefalls um en Donfrequenz erzugende Schwebigssummer mit em Unterschyd, dass zuesatzlich an em Seil zoge worre isch, womit d Tonhoche voanderet worre hen chonne. De
Olivier Messiaen
het sell Inschtrument in sinere
Turangalla-Simphony
vowendet, wo de schwizerische Komponischt
Arthur Honegger
sebbs im Oratorium
Johanna uff em Schyterhuufe
ygsetzt het. Schu 1907 het de Busoni in sinere visionare un yflussryche Schrift
Entwurf einer neuen Asthetik der Tonkunst
moglichi Entwickligslinnie affzeigt, welli erscht mit de Mittel vo de elegtronische Musig ab de 1950er Johr realisyrt worre hen chonne. Er het dodrin unter andrem d Idee vo de
Klangfarbemelody
, wo de
Arnold Schonberg
erschtmols in sinere
Harmonielehre
(1911) vorgschtellt het un i de folgende Johr widderholt aagschproche het, relevant fur s musikalische Konzept vo de frue elegtronische Musig. Witerhy het die kompositorischi Konzeption vom
Edgar Varese
mit sellere glychermaße vom Busoni un de
italienische Futurischte
zamme beyflusse het chonne Gruuschhaftigkeit wie Vorwegnaa vo rein elegtronische Moglichkeite vo de Klanggschtaltig chonned ebbeso als relevant betrachtet worre.
Durch d Bedutig vom
Rundfunk
als Medium znagscht fur s Durresetze vo bolitische Zyl un spoter fur d Unterhaaltig isch de Wag fur Ubberdragige vo Musig gebnet worre.
I selli Zit keit d Entwicklig vom
Trautonium
durch de Fridrich Trautwein im Johr 1930, welles spoter durch de
Oskar Sala
witerentwicklet worre isch.
[8]
Uss sellem Johr stammed au die erschte Trautoniumschtuggle vom
Paul Hindemith
: Vir Stuggle fur drei Trautonie mit em Untertitel
Des kleinen Elektromusikers Lieblinge
.
[9]
Im Johr 1935 hen d
Hammond-Orgle
un d
Liechtdonorgle
mitnand konkurryrt, wobei erschteri d Obberhand gwunne het.
D Gschichte vo de elegtronische Musig isch eng a d Gschichte vo de elegtronische Klangerzuugig (Inschtrumant, Apparater) kopplet. Im Allgmeine sait mo sellem bis ca. 1940
elegtrischo Musig
un vo
elegtrische Musiginschtrumant
. Ab Aafang vo de 1950er Johr isch e bschtimmti, mit elegtronische Graat realisyrti Kompositionstechnig
elegtronischi Musig
benamst worre.
S Sampling im
Techno
isch durch meereri Genre (
Funk
,
Electro Funk
,
New Wave
,
Electronic Body Music
) Endi vo de 1980er Johr gschaffe worre. Ferner liged Yfluss i de Perkussionbedonig vo de
Afroamerikanische un Afrikanische Musig
.
De Schwerpunkt lyt im elegtronisch erzuugte
Schlagzuug
-
Rh?thmus
durch
Drumcomputer
. Durch
Sampling
worred
Loops
erzuugt, wodurre e
repetetivs Arrangement
als charakteristischs Klangbild entschtot.
Endi vo de 1990er-Johr sin Element vo de Elegtronische Musig i d Genre vom klassische
Rock
un
Folk
ubbero worre, wo bis dorthy oft als konservativ aaglueget worre sin. Bands wie
Radiohead
odder
Tortoise
, abber au
Stereolab
hen elegtronischi Elemant i d Strukture vom klassische
Songwriting
ygschaffet un hen zue nere Neuetablyrig vo de elegtronische (Tanz-)Musig ußerhalb vo de
Techno
-Szene bidrait.
- Power Electronics
,
Ritual
,
Dark Ambient
,
Electronic Body Music
sin
Post-Industrial
-Musigschtyl.
- House
-Musigschtyl:
2 Step
,
Acid House
,
Chicago House
,
Deep House
,
Dream House
,
French House
,
Funky House
,
Hard House
,
Hip House
,
Italo Dance
,
Minimal House
/
Microhouse
,
Progressive House
,
Tribal House
,
Tech House
- Psychedelic Trance
, e
Trance
-Musigkultur
- Aafang vo de 1990er Johr isch s Genre
Jungle
durch schnelli Widderholige vo
Breakbeats
entschtande, dodruus schließlich, durch elegtronischi Klang aagreicheret, de
Drum and Bass
entschtande isch. Oppe glychzitig isch au die sognannti
Intelligent Dance Music
z England entschtande.
- Clownstep
,
Drumfunk
,
Neurofunk
,
Liquid Funk
,
Techstep
sin Drum-and-Bass-Sub-Genre,
Dubstep
isch kei Sub-Genre, s isch uss em
Garage
un em
2 Step
Genre entschtande.oppis entfernter au
Grime
,
Breakcore
,
Digital Hardcore
,
Big Beat
,
Nu-Skool Breaks
,
Harsh
un de
Broken Beat
.
- Hardcore Techno
,
Hardstyle
,
Jumpstyle
, Hardbass, HandsUp, Hard Dance
- De Begriff
Ambient
isch, wie de Begriff
Elegtronischi Musig
selbscht, schwer z definyre, well
Ambient
sich durch en Huufe voschideni Musigschtyl bewege cha. S Merkmol bschtot i de Bedonig vo de Stimmig durch langzogeni Klang un voschideni Hall-Effekt. S git
Ambient Techno
,
Ambient Dub
,
Space Musig
,
Organic Ambient
,
Isolationist Ambient Music
,
Dark Ambient
,
Lower Case
un Vill mee.
- Noise
un
Drone
chonned
Ambient
-Element enthaalte;
Illbient
,
Downbeat
un
Trip-Hop
sin
Ambient
-artigi Styl mit Rh?thmus.
Ambient
un
Industrial
-Musig hem ebbefalls Klangahnlichkeite.
Rockmusig
word im allgmeine Sprochgebruuch nit zue de elegtronische Musig grechnet, obwoll au dort elegtronischi Inschtrumant un bsunderi elegtronischi Effektgraat ygsetzt worred. Bi
Elegtrogitarre
sin zwar die Wirkunge, wo de Klang voandere duen, vo
Voschtarker
un
Effektgraatessenzi
ell, trotzdemm worred si nit zue de
Elegtrophon
zellt. Im
Psychedelic Rock
(z. B.
Led Zeppelin
odder
Deep Purple
) chommed au ?echti“ Elegtrophoner (z. B.
Theremin
odder
Hammond-Orgel
) vor, abber au die Spillart word vo de elegtronische Musig abgranzt. Im
Metal
spilled - je noch Subschtyl - analogi Effektgraat e bedutendi Rolle, abber Musiker un Szenemitglyder hen oft klari Vorschtellige, welli Graat vobote sin, um nit zu de elegtronische Musig z ghore. Digitali Effektgraat odder digitali Broduktion gelted i de ganze Musigrichtig als Tabu (woby
Keyboards
mit analogem Uusgang toleryrt worred), un s bschtot bi Gitarrevoschtarker e Ableenig vo
Halbleiter
.
- Thomas Dezsy, Stefan Jena un Dieter Torkewitz (Hrsg.):
Zwischen Experiment und Kommerz. Zur Asthetik elektronischer Musik
, Mille Tre, Wien 2007.
ISBN 978-3-900198-14-5
- Andreas Dorschel
, Gerhard Eckel, Deniz Peters (Hrsg.),
Bodily Expression in Electronic Music: Perspectives on Reclaiming Performativity
, Routledge, London - New York 2012 (Routledge Research in Music 2).
ISBN 978-0-415-89080-9
- Peter Donhauser:
Elektrische Klangmaschinen
, Bohlau, Wien 2007.
ISBN 978-3-205-77593-5
- Herbert Eimert, Hans Ulrich Humpert:
Das Lexikon der elektronischen Musik.
Bosse, Ragensburg 1973.
ISBN 3-7649-2083-1
- Peter Gradenwitz:
Wege zur Musik der Zeit. Heinrichshofen
, Wilhelmshafe 1974.
ISBN 3-7959-0133-2
- Achim Heidenreich, Uwe Hochmut: W mgnieniu wieczno?ci. Historia i znaczenie muzyki elektronicznej w Niemczech (Im Nu der Ewigkeit: Geschichte und Positionen der elektronischen Musik in Deutschland), in: Daniel Cichy (Hrsg.): Nowa muzyka niemiecka, Krakowskie Biuro Festiwalowe/Korporacja Ha!Art, Krakow 2010, S. 112-133.
- Hans Ulrich Humpert:
Elektronische Musik. Geschichte ? Technik ? Komposition.
Schott, Mainz 1987.
ISBN 3-7957-1786-8
- Werner Jauk:
Elektroakustische und elektronische Musik
. In:
Oesterreichisches Musiklexikon
. Online-Uusgab, Wien 2002 ff.,
ISBN 978-3-7001-3077-2
; Druckausgabe: Band 1, Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 2002,
ISBN 3-7001-3043-0
.
- Fred K. Prieberg:
Musica ex machina. Uber das Verhaltnis von Musik und Technik.
Ullschtei, Berlin 1960
- Die Reihe
,
Heft Nº 1 ?Elektronische Musik“
. Universal Edition, Wien 1955
- Andre Ruschkowski:
Elektronische Klange und musikalische Entdeckungen.
Reclam, Stuegett 1998.
ISBN 3-15-009663-4
- Matthias Sauer: "Die Thereminvox - Konstruktion, Geschichte, Werke." epOs-Music, Osnabrugg 2008.
ISBN 978-3-923486-96-0
- Karlheinz Stockhausen
:
Texte
(6 Bande). Dumont, Koln 1963 ? 1989
- Elena Ungeheuer:
Wie die elektronische Musik ≫erfunden≪ wurde…
Qualleschtudie zum Entwurf vom Werner Meyer-Eppler zw?sche 1949 un 1953. Schott, Mainz 1992.
ISBN 3-7957-1891-0
- Sebastian Vogt:
Ich bin der Musikant mit Laptop in der Hand!?
Vom Iifluss vo technische Innovatione uff de Broduktionsbrozess vo elegtronischer Musig; en Ruckbligg uff d Johr 1997 bis 2007. Univ.-Verl. Ilmenau, Ilmenau 2011.
ISBN 978-3-86360-006-8
- ↑
Wolfgang Martin Stroh:
Elektronische Musik
(1975), in: Hans Heinrich Eggebrecht (Hrsg.):
Handworterbuch der musikalischen Terminologie
. (Franz Steiner) Wysbadde 14. Uusliferig 1987.
- ↑
Peer Sitter:
Das Denis d'or: Urahn der 'elektroakustischen' Musikinstrumente?
(Memento vom 3. Janner 2016 im
Internet Archive
)
(PDF-Datei; 297 kB)
in: Wolfgang Auhagen, Bram Gatjen, Klaus Wolfgang Niemoller (Hg.):
Perspektiven und Methoden einer systemischen Musikwissenschaft: Bericht uber das Kolloquium im Musikwissenschaftlichen Institut der Universitat zu Koln 1998
(Band 6 vo de
Systemische Musikwissenschaft
), Volaag Lang, 2003, S. 303; Online als
Systemische Musikwissenschaft. Feschtschrift Jobst Peter Fricke fur de 65. Geburtsdag.
(Memento vom 26. Juni 2012 im
Internet Archive
)
, 2003, Revision 2010, Musigw?sseschaftlichs Inschtitut Universidat z Koln, Abt. Sischtematik
- ↑
3,0
3,1
3,2
3,3
3,4
Andre Ruschkowski ? Soundscapes
- ↑
Patentschau, Patent Nr. 33507. In: ETZ: Elegtrotechnischi Zitschrift: Uugaab A. 1885, Band 6 November, Site 504.
- ↑
Ferruccio Busoni,
Entwurf von ere neue Aschthetik vo de Donkunscht
, Volltext bi Wikisource
- ↑
Ferruccio Busoni,
Entwurf von ere neue Aschthetik vo de Donkunscht
, S. 42f.
- ↑
Matthias Sauer
Die Thereminvox - Konstruktion, Geschichte, Werke
, S. 72ff.
- ↑
Hore dazu auch die spateren Arbeiten Salas aus den Jahren 1990 und 1997 (
My Faszinating Instrument
(1990, Erdenklang 90340) un
Subharmonische Mixturen
(1997, Erdeklang 70962)). D Kombination mit neue Computertechnology isch n?chzlase i m Artikel vom
Ulrich Rutzel
.
- ↑
Klaus Ebbeke:
Paul Hindemith und das Trautonium
|
Da Artikel basiert uff ere fraie Ubersetzig vum Artikel ?
Elektronische_Musik
“ vu de dutsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch
do
z finde.
|