As Boosi Fasnacht bezaichnet ma dr Ufruer z Basel , wo am 26. Februar 1376 zur Zit vo dr Fasnacht stattgfunde het. Wil Basler Burger e baar Gfolgslut vom Herzog Leopold III. im Eptigerhoof umbrocht hai, het ma d Stadt herte Sankzioone underworfe und si isch denn obbe e Joorzaant lang vo de Habsburger dominiert worde.

Vorgschicht [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Dr Bischof vo Basel und s Huus Habsburg hai scho im 13. Joorhundert wagen em Bsitz vo de Stedt Grooss - und Chlaibasel , wo denn rachtlig no drennt gsi si, afo handle. Da Komflikt het die ridderligi Fuerigsschicht vo dr Stadt in d ≪ Starner ≫, wo fur Habsburg gsi si, und d ≪ Psitticher ≫, d Aahanger vom Bischof, drennt, und het mit dr Zit die ganzi Bevolkerig dailt (→ Psitticher und Sterner ). Denn het sich am Aafang vom 14. Joorhundert e dritti Partei afo bilde, wo Dail vom Aadel und vo dr Burgerschaft drzue ghoort hai, wo die habsburgischi wie au die bischofligi Hohait abgleent hai und d Riichsummiddelbarkait aagstrabt hai.

D Habsburger hai sich zwar gege s Andi vom 14. Joorhundert mee uf e ostriichisch-tirolische Ruum konzentriert, aber wil si im Elsass und Suddutschland vil Besitz ghaa hai, hai si sich au witerhii fur Basel intressiert. So het dr Herzog Leopold III. 1375 s Chlaibasel vom Basler Bischof as Pfand chonne chaufe, wil da Gald brucht het. Im Januar 1376 het dr Kaiser im Leopold au no d Riichsvogtei mit dr Bluetgrichtsbarkait uber Basel gee, und d Burgerschaft het sich gege d Iimischig vo de Habsburger in d Aaglaagehaite vo dr Stadt afo weere. Das isch ene umso wichdiger gsi, wil si scho konkreti Schritt uf em Waag zur Aigestandigkait gmacht hai, won ene dr Bischof 1372/73 s Maart- und Zollracht und s Munzregal vo Groossbasel verpfandet het.

Dr Ufruer [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Am 26. Februar 1376 het dr Leopold mit vile Ridder bim Groossbasler Munster e Durnier abghalte, wil s im Chlaibasel kai gaignete Blatz fur die dradizionelli fasnachtligi Veraastaltig gee het. D Basler hai aber das Durnier as e habsburgischi Machtdemonstrazioon gsee, und wo Waffe und Ross under d Zueschauer groote si, isch s zum en Ufruer choo. En ufgstachleti Mangi het d Habsburger Gsellschaft uf em Munsterblatz und in de Aadelsstuube aagriffe und e baar Aadligi und Chnacht doodgschlaage. Dr Herzog het im ene Bootli ins Chlaibasel muesse fluchte, und obbe fufzig Groofe, Doomheere , Eedel- und Dienstlut si fur churzi Zit in dr Gwalt vo de Ufruerer gsi.

Was genau bassiert isch, waiss ma nid. Ass es en Usenandersetzig zwusche Zumft und Aadel gee het, cha bezwiiflet warde, wil e Hufe vo de Zumftgwarb vo dr ridderlige Kultur glabt hai und grad bi Durnier am maiste verdient hai. D Gwalt het d Alldaagskultur vo Basel wie vo andere groossere Stedt im spoote Middelalter bragt, und grad an dr Fasnacht isch si immer wider usbroche. D Underschicht het wenig z verliere gha, und es isch aifach gsi, si ufzstachle. Scho bim Pogrom vo 1349 gege d Basler Juude, wo au in dr Fasnachtszit bassiert isch, si Bande us deere Gsellschaftsgrubbe ufghetzt worde, waarend d Hindermanner im Dunkle bliibe si. Dorum wird vermuetet, ass die, wo dr Ufruer vo 1376 iigfaadlet hai, nooch zum Bischof gstande oder stedtischi Autonomiste gsi si.

D Folge [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

Dr stedtisch Root het erklaart, ass ≪fremds Volk und boosi Buebe≫ verantwortlig sige und het zwolf aagaabligi Aafuerer lo chopfe. Dr Herzog het aber d Glaagehait usgnutzt, zum d Stadt z underwarfe. S Riich het fur e Landfriidensbruch d Acht uber Basel verhangt, und so isch d Stadt vo dr Ussewalt abgschnitte gsi. S Abkomme vom 9. Juli 1376 z Hall in Tirol zwusche dr Stadt und em Herzog het dr Strit gschlichdet, aber es isch fur Basel hoggst ungunstig gsi. Vo denn aa het s im Leopold muesse Dienstfolg laiste wie anderi habsburgischi Stedt und e Schaadenersatz vo 8'000 Gulde zaale. Die Vormacht vo Habsburg het iiri Barteiganger in dr Stadt gsterkt.

D Burger hai e Zitli iiri Aigestandigkait num chonne witer usbaue. Aber d Habsburger hai sich denn doch mit em Bischof und dr Burgerschaft muesse arrangschiere, und d Burger hai iiri Posizioone wider chonne ufbaue. Basler Aadligi wie d Familie Munch und Barefels hai in dere Zit en angs Verheltnis zu de romisch-dutsche Herrscher us em Huus Luxeburg ufbaut. D Stadt het sich us dr Habsburger Vorheerschaft afo befreije, wo si 1384 em Schwoobische Stadtbund biidrate isch. D Niiderlaag in dr Schlacht bi Sampach am 9. Juli 1386 isch e Katastrofe fur d Habsburger z Basel gsi. E Hufe vo iire Aahanger us dr Ritter- und Burgerschaft si gfalle, und au dr Leopold III. isch umchoo. D Stadt het d Glaagehait bim Schopf ergriffe. Drei Wuche spooter het si d Riichsvogtei erworbe, wo mit em Dood vom Herzog frei worde isch. 1392 het si s bischoflige Pfand Chlaibasel de Chinder vom Leopold abkauft, wo denn in Galdnoot gsi si, und so die baide Stedt verainigt. E Bundnisverdraag, wo offe formuliert gsi isch, het 1393 dr Usgliich mit de Habsburger brocht. D Stadt het zwar d Pfander erst im spoote 15. Joorhundert chonne usloose, aber faktisch isch si salbstandig gsi, und so het si um 1400 mit ere aignige Territorialpolitik chonne aafoo.

Litratuur [ andere | Qualltaxt bearbeite ]

• Rene Teuteberg: Basler Geschichte. Christoph Merian Verlag, Basel 1986, S. 133?135.
• Georg Kreis, Beat von Wartburg (Hg.): Basel. Geschichte einer stadtischen Gesellschaft. Christoph Merian Verlag, Basel 2000, S. 51 und 61?62.

Da Artikel basiert uff ere fraie Ubersetzig vum Artikel ? Bose_Fasnacht “ vu de dutsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.