Wie au z Ditschlond het s kei Staat
Italie
gah in de Zit vun de 1848er-Revolutione, aber e Blatzlihaas vun Staate. Di wichtigschti devu sin s Kinigrich vun
Beide Sizilie
im Siide, de
Kirichestaat
un d
Toskana
in de Mitti, s Kinigrich vu
Sardinie
un im Nordweschte s
Pietmont
gsi. Eschtrich het s Kingrich Lombardei-Venetie regiert im riche Nordoschte um
Mailond
un
Venedig
. Des sin alles absoluti Monarchie gsi. D Staate z Italie sin aber sozialer mit de arme Lit umgange wie amenort onderscht z
Eiropa
zue dare Zit. Au di armi Lit han meischt e Stickl Lond ghet un im Norde hen d Fraue e bessri Stellung ghet un om gsellschaftlige Lebe teilgnumme.
Di italienisch Halbinsel isch meh londwirtschaftli orientiert gsi, wie d Rescht vun Eiropa. Nume
Russlond
het noch eso ne stariki londwirtschaftligi Uusrichtung ghet, aber dert het s 1848 kei Revolution gah. D Priis vun de Frucht het stariki Schwonkunge ghet wage Iifuehre us em Uuslond un d Londwirtschaft isch au nit so effizient gsi, wie amenort ondersch. S het in de 1840er Hungerufstand gah. Radikali Gruppe han si au z
Rom
bildet.
Politisch han di riche und gebildeti Italiener e liberali Regierung welle un, dass d Eschtricher us em Nordoschte abziege. Des isch kontrovers diskutiert worre und gmaßigti wie au radikali Idea sin in d Debatte iigflosse. Au wan di gmaßigti und radikali Kraft einig gsi sin, dass d Eschtricher s Lond hatte solle verlosse, han di Gmaßigte e Konforderation vun de Kinigrich welle. De Kleriker Vinzenco Giobarti het e Konforderation unter em Papscht gsuecht. Di Radikali han noch de Grindung vun ere vereinigti Republik gruefe. Dare ihre Fiehrer isch de Giuseppe Mazzini gsi. In d 1830er het er
La Giovine Italia
grindet. Des isch e Organistion gsi, wu verschideni fehlgschlageni Ufstand unterstitzt het.
E paar Reforme sin vum Kirichestaat uusgonge. Nochdam de
Pius IX.
1846 zum Papscht gwahlt worre isch het er politischi Amneschtie durichgfiehrt un de Zittunge meh Frejheit gah. Des het s sich zerscht oghert wie wann d Bemiejunge vum Giobarti Fricht trait hatte. Viil Druck isch deno uf di lokale Regierunge usgiebt worre. Im Winter 1847-48 han d Kinig gmaßigte Verfassunge iigfiehrt, zum Ufstand z verhindere. Bis Marz 1848, wu di letscht un di wichtigscht im Pietmont iigfiehrt worre isch, sin alli, bis uf s eschtrichisch Gebiet, formell parlamentarischi Monarchie worre.
Di eschtrichisch Knechtschaft iber Lombardei-Venetien
[
andere
|
Qualltaxt bearbeite
]
Lombardei-Venetie isch e urueigs Gebiet gsi. S isch uf eire Site de om wingischte korrupt Teil vun Italie gsi, aber d Lombardei isch som dichteschte bevelkert Lond z Eiropa gsi un d Ernahrungssituation isch schwirig gsi. No schwiriger isch s worre, wu Eschtrich noch eme Granzkonflikt d Schtadt Ferrara im Kiricheschtaat im Juli 1847 iignumme het. Noch em Protescht vum Papscht sin si aber wider abzoge.
D Burger vu
Mailond
hen plont, s Rauche uns Glicksspil zum 1. Janner 1848 iizstelle. Beides het di eschtrichisch Stiirkasse gfillt ghet. Eschtrichischi Soldate hen deno bal 61 Italiener verschosse. D Burger hen sich bewaffnet un bis d Nochricht vun de Ufstand z Wien onkumme isch, han d Mailander di eschtrichisch Soldate in de Zyt vum 18. bis zum 22. Marz 1848 us Mailond vertribe ghet. Ugfahr um des Zit han Ufstand in verschidene Stadt un Derfer ofonge. Z Venedig isch d Republik usgruefe un d Uuabhangikeit erklart worre. D Mailander Fiehrer vum Ufstond hen fir d Konsolidierung vu de Revolution un fir dass di Radikali nit hoch kumme, ihri Loyalitat zum Kinig vun Sardinie Karl Albert erklart un han en iiglade, d Kraft z vereinige.
De Garibaldi
Noch e paar Verzegerunge isch om 24. Marz d Piemonteser Armee in d Lombardei iimarschiert un de eschtrichisch Heerfiehrer, de Feldmarschall Radetzky het sich in de Zwischezit in d Quadrilateo, e Grupp vu vier Feschtunge (Peschiera, Mantova, Legnago un Verona) uf halbem Weg zwische Mailond un Venedig zruckzoge.
Noch dam sin de Papscht, d Grossherzog vun de Toskana un de Kinig vu beide Sizilie vum Volk unter Druck gsetzt worre, Truppe gege Eschtrich z schicke.
De Karl Albert vun Sardinie het uf d Volksabstimmunge wag em Oschluss vun verschidene Stadt on em Pietmont gwartet, wu sich as strategische Fahler rusgstellt het. In d Zwischezit het de Druck uf de Papscht noglu und de Pius IX het sini Meinung gandert. Er het gmeint, er kon nit e Krieg zwische zwei katholische Lander unterstitze. wage dam het er im Mai sinni Truppe zruckzoge un Ondri sin em gfolgt.
Jetz isch s nume no ne Krieg zwisch em Pietmont un Eschtrich gsi. Trotz dass verschideni Revoluzzer wie die vun Venedig un di Frejwillig vum
Garibaldi
ghulfe han, het sich do s militarisch Glick gwendet un d Eschtricher hen wider Fueß gfasst. Aber wil s z Wien au ne Ufschtond gah het un z Ungarn e Rebellion, hen d Eschtricher de Radetzky ogwisse, Freindschaft z schliesse. Des het de Radetzky aber ignoriert. Om End het er sinni Kanonier ogwise, Gnad walte z lu, wel s de Italiener eso elendig gange isch
D Italiener sin z Custozza om End vum Juli gschlage un noch Mailond zruckdrangt worre. D Eschtrichter hen de Zivilischte freijer Abzueg gwahrt un Mailond het di halb Bevelkerung verlore. De Karl Albert het deno bschlosse die Stadt ufzgah. Si isch deno om 7. August gfalle. Ar het deno e Waffeschtillstond mit em Radetzky gschlosse un isch hinter di alt Grenz om Ticino zruckkehrt.
1849 het s Pietmont e neijer Feldzueg gege Eschtrich ogfonge, wu aber om 23. Marz bi Novara zrukgschlage worre isch. Eschtrich het au desmol uf territoriali Forderunge verzichtet, aber de Karl Albert het zue Gunschte vun sinnem Sohn
Viktor Emanuel II.
miesse abdonke un isch in s Exil gonge. Aber sini Verfassung het sich ghalte un s Pietmont het im negschte Johrzehnt di einzig parlamentarisch Regierung z Italie ghet.
Au wan de Krieg zwisch em Pietmont un Eschtrich im Auguscht ufghert het, isch d Situation usicher blibe. Venedig selber isch immr no gege Eschtrich gstonde. D Sizilianer hen gege de
Ferdinand vun beide Sizilie
gfochte un neiji Ustand het s in Stadt wie Bologna gah.
De wichtigscht nej Ufstond isch aber z Rom gsi, wu om 15. November de Premier vum Kirichestaat, de Pellegrino Rossi umbrocht worre isch.
E Gwaltwelli isch verhindert worre, un keiner, au nit de Papscht, het e Strof gfordert. De Papscht isch in d Feschtung vun Gaeta gflichtet, de Grossherzog
Leopold
vun de Toskana het sich noch em ondre Ufstond zue nem gsellt.
Z Rom hen di neijie Autoritate populari Gsetz zuer Abschaffung vun Stiire gmacht un Arbet fir d Lit gschaffe. De Garibaldi un de Mazzini sin uf Rom kumme, zum e "Rom vun de Lit" z schaffe. Di remisch Republik isch usgruefe worre. Au wan si s nit gschafft han, d Wirtschaft z ferdere, het des d Lit inschpiriert, e bessri Nation z schaffe.
De Mazzini het d Situation vun de Arme dramatisch verbessert. Ar het s Kirichelond gnumme un de friejere Libeigene gah, wu jetz frej gsi sin. Er het Gfangnisrefome gmacht, e Pressefrejheit gschaffe un e weltligi Bildung fir alli Lit.
Di extrem Inflation het d Republik arig belaschtet, un d Truppe zue de Unterstitzung vum Pietmont gege Eschtrich hatte Rom schutzlos dosteh lu, aber d Bedrohung isch vun ere ondri Sitt kumme. Z Fronkrich het de Prasident Louis Napoleon, wu speter Kaiser worre isch, d Unterstitzung vun de Katholike brucht, un er het deno entschide Truppe fir de Papscht uf Rom z schicke.
D Franzose sin om 20. April 1849 glondet, aber d Truppe vum Garibaldi hen s wider in d See zrucktribe. Rom isch deno vum Juni bis zum Juli belagert un am End vun de Franzose erobert worre. D Franzose sin gmaßigt gsi, si sin als liberal ogsahne worre un de Papscht isch erscht zruckkumme, wu ner sicher gsi isch, dass d Franzose nix meh im Schild gfiehrt han.
De Garibaldi isch in d USA gflichtet, aber in d 1850er zruckkumme un het ghulfe Italie unter de Fiehrung vum Pietmont z vereinige. De Mazzini isch uf Anglond gflichtet un het sich us de Gschicht verbschidet.
Wu Rom gfalle gsi isch, isch nur no Venedig ibrig blibe. D Eschtricher hen d Stadt im Winter 1848-49 belagert. E Wiili sin Blokadebrecher durichkumme un hen d Stadt mit Esse versorgt. Aber bal het s nix meh z esse gah. D Venezianer het deno Endi Auguscht ufgah.
S isch umstritte, eb de Karl Albert e vereinigt Italie het welle schaffe oder eb er nume s Piemont het welle erwittre.
In de Gebiet, wu vun de Eschtricher wider iignumme worre sin, sin viile effentlich usgeißlet worre. 900 sin wage Waffebsitz hiigrichtet worre. Richi Revoluzzer hen hochi Strofe mieße zahle oder si han ihre Eigetum verlore. Ahnligi Repressione het s au in ondre Teil vu Italie gah, wu d Kinig gstiirzt worre sin.