Korporatisme
is 'n politieke
ideologie
wat die organisasie van die samelewing deur korporatiewe groepe, soos landbou-, arbeid-, militere, wetenskaplike- of gildeverenigings voorstaan op grond van hul gemeenskaplike belange.
[2]
Die term is afgelei van die
Latynse
corpus
, oftewel 'menslike liggaam'. Die
hipotese
dat die
samelewing
'n hoogtepunt van harmonieuse funksionering sal bereik wanneer elkeen van sy afdelings sy aangewese funksie doeltreffend verrig, soos die organe van 'n
liggaam
wat tot sy algemene
gesondheid
en funksionaliteit bydra, is die middelpunt van die korporatistiese
teorie
.
Korporatistiese idees word sedert antieke Griekse en Romeinse samelewings uitgespreek, met integrasie in
Katolieke
sosiale onderrig en Christen-demokratiese politieke partye. Hulle is deur verskillende individue verkondig en in verskillende samelewings geimplementeer met 'n wye verskeidenheid politieke stelsels, waaronder
outoritarisme
,
absolutisme
,
fascisme
,
liberalisme
en
sosialisme
.
Korporatisme kan ook verwys na
ekonomiese
tripartisme wat onderhandelinge tussen arbeids- en sakebelangegroepe en die regering insluit om ekonomiese beleid op te stel.
[4]
Dit word soms ook neo-korporatisme of sosiaal-demokratiese korporatisme genoem.
[5]
Verwantskapskorporatisme
[
wysig
|
wysig bron
]
Verwantskapgebaseerde korporatisme wat klan-, etniese en familie-identifikasie beklemtoon, was 'n algemene verskynsel in
Afrika
,
Asie
en
Latyns-Amerika
.
Konfusianistiese
samelewings
gebaseer op gesinne en familie in
Oos-Asie
en
Suidoos-Asie
word beskou as soorte korporatisme. China het sterk elemente van klankorporatisme in sy samelewing wat wettige norme betref vir gesinsverhoudinge.
[6]
Islamitiese samelewings bevat dikwels sterk geslagte wat die basis vorm vir 'n gemeenskapsgebaseerde korporatistiese samelewing.
Familiebesighede is wereldwyd algemeen in
kapitalistiese
samelewings.
Korporatisme in die Rooms-Katolieke Kerk
[
wysig
|
wysig bron
]
In die
Middeleeue
het die
Katolieke Kerk
die skepping van verskillende instellings geborg, waaronder broederskappe,
kloosters
, godsdiensordes en militere verenigings, veral tydens die
kruistogte
. In Italie is verskillende funksiegroepe en -instellings geskep, waaronder universiteite, gildes vir ambagsmanne en ander professionele verenigings.
Die totstandkoming van die
gilde-stelsel
is 'n besonder belangrike aspek van die geskiedenis van korporatisme omdat dit die toekenning van mag om handel en pryse aan gildes te reguleer, behels, wat 'n belangrike aspek is van korporatiewe ekonomiese modelle van ekonomiese bestuur en klassesamewerking.
In 1881 het
pous Leo XIII
teoloe en sosiale denkers opdrag gegee om korporatisme te bestudeer en 'n definisie daarvoor te gee. In 1884 in
Freiburg
het die kommissie verklaar dat korporatisme 'n "stelsel van sosiale organisasie is wat die groepering van mense volgens die gemeenskap van hul natuurlike belange en sosiale funksies het, en as ware en regte organe van die staat wat hulle bestuur arbeid en kapitaal te koordineer in aangeleenthede van gemeenskaplike belang".
Korporatisme hou verband met die sosiologiese konsep van strukturele funksionalisme.
[9]
[10]
[11]
Die gewildheid van korporatisme het in die laat 19de eeu toegeneem en 'n corporatist internationale is in 1890 gestig, gevolg deur die publikasie van
Rerum novarum
deur die Katolieke Kerk wat vir die eerste keer die kerk se seen aan
vakbonde
verklaar en aanbeveel dat georganiseerde arbeid deur politici erken word.
[12]
Baie korporatistiese vakbonde in Europa is deur die Katolieke Kerk onderskryf om die anargistiese, marxistiese en ander radikale vakbonde uit te daag, met die korporatistiese vakbonde redelik konserwatief in vergelyking met hul radikale mededingers.
[13]
Sommige Katolieke korporatistiese state sluit
Oostenryk
in onder leiding van die bondskanselier
Engelbert Dollfuss
en
Ecuador
onder leiding van Garcia Moreno. Die ekonomiese visie soos uiteengesit in
Rerum novarum
en
Quadragesimo anno
beinvloed ook die bewind van
Juan Peron
en Justisisme in
Argentinie
.
[14]
[15]
[16]
In reaksie op die Rooms-Katolieke korporatisme van die 1890's, is
Protestantse
korporatisme ontwikkel, veral in
Duitsland
,
Nederland
en
Skandinawie
.
[17]
Protestantse korporatisme was egter baie minder suksesvol in die verkryging van hulp van regerings as sy Rooms-Katolieke eweknie.
[18]
Politiek en die politieke ekonomie
[
wysig
|
wysig bron
]
Kommunitere korporatisme
[
wysig
|
wysig bron
]
Antieke Griekeland
het vroee konsepte van korporatisme ontwikkel.
Plato
het die konsep ontwikkel van 'n totalitere en kommunitere korporatistiese stelsel van natuurgebaseerde klasse en natuurlike sosiale hierargiee wat op grond van funksies georganiseer sou word, sodat groepe sou saamwerk om sosiale harmonie te bereik deur kollektiewe belange te beklemtoon terwyl hulle individuele belange verwerp.
[19]
In
Politica
het
Aristoteles
ook die samelewing beskryf as verdeeld oor natuurlike klasse en funksionele doeleindes wat priesters, heersers, slawe en krygers was.
Antieke Rome neem Griekse konsepte van korporatisme in hul eie weergawe van korporatisme aan, maar voeg ook die konsep van politieke verteenwoordiging toe op grond van funksie wat verteenwoordigers in militere, professionele en godsdienstige groepe verdeel en instellings skep vir elke groep bekend as
colegios
.
(
Latyn
:
collegia
).
Absolutistiese korporatisme
[
wysig
|
wysig bron
]
Absolute monargiee gedurende die laat Middeleeue het korporatistiese stelsels en korporatiewe groepe geleidelik ondergeskik gestel aan die gesag van gesentraliseerde en absolutistiese regerings, wat daartoe gelei het dat korporatisme gebruik word om sosiale hierargie af te dwing.
Na die
Franse rewolusie
is die bestaande absolutistiese korporatistiese stelsel afgeskaf vanwee die onderskrywing van sosiale hierargie en spesiale 'korporatiewe voorreg' vir die Rooms-Katolieke Kerk. Die nuwe Franse regering het die klem op korporatisme op groepsregte beskou as strydig met die bevordering van individuele regte deur die regering. Vervolgens is korporatistiese stelsels en korporatiewe voorregte in heel Europa afgeskaf in reaksie op die Franse rewolusie.
Van 1789 tot die 1850's was die meeste aanhangers van korporatisme reaksioner.
'n Aantal reaksionere korporatiste het die korporatisme bevoordeel om die liberale kapitalisme te beeindig en die
feodale stelsel
te herstel.
[23]
- ↑
Clarke, Paul A. B; Foweraker, Joe.
Encyclopedia of democratic thought
. London, UK; New York, USA: Routledge, 2001. bl. 113
- ↑
Hans Slomp.
European politics into the twenty-first century: integration and division
. Westport, Connecticut, USA: Praeger Publishers, 2000. bl. 81
- ↑
Social Democratic Corporatism and Economic Growth
, by Hicks, Alexander. 1988. T
he Journal of Politics
, vol. 50, no. 3, bl. 677-704. 1988.
- ↑
Bao-Er.
China's Neo-traditional Rights of the Child
. Blaxland, Australia: Lulu.com, 2006. bl. 19.
- ↑
Adler, Franklin Hugh.
Italian Industrialists from Liberalism to Fascism: The Political Development of the Industrial Bourgeoisie, 1906?34
. bl. 349
- ↑
Murchison, Carl Allanmore; Allee, Warder Clyde.
A handbook of social psychology, Volume 1
. 1967. Pp. 150.
- ↑
Conwy Lloyd Morgan, Conwy Lloyd.
Animal Behaviour
. Bibliolife, LLC, 2009. bl. 14.
- ↑
Wiarda, Howard J., bl. 37.
- ↑
Wiarda, Howard J., bl. 38.
- ↑
Bethell, Leslie (1993).
Argentina Since Independence
. Cambridge University Press. p. 229.
- ↑
Rein, Monica (2016).
Politics and Education in Argentina, 1946-1962
. Routledge.
Die sosiale konsep van die Kerk bied 'n alternatief vir die Marxistiese en kapitalistiese posisies, wat albei as misleidend beskou word. Justisisme het probeer om hierdie denkrigting uit te brei.
- ↑
Aasmundsen, Hans Geir (2016).
Pentecostals, Politics, and Religious Equality in Argentina
. BRILL. p. 33.
- ↑
Wiarda, Howard J., pp. 39.
- ↑
Wiarda, Howard J., bl. 41.
- ↑
Adler, Franklin Hugh.
Italian Industrialists from Liberalism to Fascism: The Political Development of the Industrial Bourgeoisie, 1906?34
. bl. 349"
- ↑
R. J. Barry Jones.
Routledge Encyclopedia of International Political Economy: Entries A-F
. Taylor & Frances, 2001. bl. 243.