Jagter-versamelaars
is gemeenskappe wat die meeste van of al hulle
kos
kry deur wilde
diere
te jag en wilde
plante
te versamel. Daarteenoor is
landbougemeenskappe
afhanklik van gedomestiseerde
spesies
.
Om te
jag
en versamel was die
mens
se eerste en suksesvolste aanpassing ? dit het deur minstens 90 persent van die menslike
geskiedenis
voortgeduur.
[1]
Na die
Neolitiese Omwenteling
, waarin landbou ontwikkel het, is baie jagter-versamelaars wat nie hulle leefstyl verander het nie, deur landbougemeenskappe verdring of verower.
[2]
Net ’n paar moderne gemeenskappe word as jagter-versamelaars geklassifiseer, en baie van hulle vul hulle versameling aan met eenvoudige vorme van landbou.
[3]
[4]
Die Amerikaanse
argeoloog
Lewis Binford het in die 1970's voorgestel die
mens
het aanvanklik sy kos gekry deur
te aas
en nie te jag nie.
[5]
Mense in die
vroee Steentydperk
het in
woude
en beboste gebiede gewoon en seekos, eiers, neute en vrugte bymekaargemaak wat hulle saam met die aas geeet het. Volgens die hipotese het hulle nie groot diere doodgemaak vir
vleis
nie, maar die karkasse gebruik van diere wat of deur
roofdiere
doodgemaak is of aan natuurlike oorsake dood is.
[6]
Jagter-versameling en aasetery kon na mekaar of selfs terselfdertyd toegepas gewees het.
Homo erectus
het vermoedelik jagter-versameling sowat 1,8 miljoen jaar gelede begin, en blykbaar het
Homo sapiens
sowat 0,2 miljoen gelede daarmee begin.
Prehistoriese
jagter-versamelaars het in klein groepe gewoon wat uit verskeie
families
bestaan het.
[7]
Dit het die enigste bron van voeding gebly tot aan die einde van die
Mesolitikum
sowat 10 000 jaar gelede en is geleidelik deur die verspreiding van die Neolitiese Omwenteling vervang.
Vanaf die oorgang tussen die Middel- tot Laat Paleolitikum, sowat 80 000 tot 70 000 jaar gelede, het sommige jagter-visser-versamelaarsgroepe begin spesialiseer deur minder (en groter) diere te jag en ’n kleiner versameling kos bymekaar te maak. Dit het ook die ontwikkeling van gespesialiseerde gereedskap soos visnette, vishoeke en beenharpoene tot gevolg gehad.
[8]
Die oorgang na die daaropvolgende Neolitikum is hoofsaaklik gekenmerk deur die ongekende ontwikkeling van landboupraktyke. Landbou het sowat 12 000 jaar gelede in die
Midde-Ooste
begin ontwikkel, asook onafhanklik in baie ander werelddele, insluitende
Suidoos-Asie
, dele van
Afrika
,
Meso-Amerika
en die
Andes
.
In die tydperk is die verbouing van plante in woude ook toegepas. Dit het in prehistoriese tye begin aan beboste rivieroewers en aan die nat voorheuwels van die
moesonstreke
. Families het hulle lewe probeer verbeter deur hulle onmiddellike omgewing aan te pas ? hulle het nuttige plante geidentifiseer, beskerm en verbeter terwyl ongewenste spesies uitgeskakel is.
[10]
Sommige groepe het hulle jagter-versameling voortgesit, maar hulle getalle neem voortdurend af. Baie van hulle kom in die
ontwikkelende wereld
voor, in of droe streke of tropiese woude. Gebiede wat hulle voorheen bewoon het, word al hoe meer deur nedersettings en landbougrond oorgeneem, en dit lei daartoe dat hulle dikwels na ander plekke trek.
Die Amerikaanse antropoloog
Jared Diamond
meen ook dit het gelei tot die afname in wilde kossorte, veral diere. Volgens hom het die meeste
soogdierspesies
in
Noord-
en
Suid-Amerika
teen die einde van die
Pleistoseen
uitgesterf weens oorbenutting deur mense:
[11]
een van verskeie verduidelikings wat bestaan vir die
Kwartere Uitwissing
daar.
Vanwee die byna universele afhanklikheid van die mens op landbou, kom die paar hedendaagse jagter-versamelaarskulture meestal voor in streke wat nie vir landbou geskik is nie.
- ↑
Lee, Richard B.; Daly, Richard Heywood (1999).
Cambridge Encyclopedia of Hunters and Gatherers
. Cambridge University Press. p. inside front cover.
ISBN
978-0521609197
.
- ↑
Stephens, Lucas; Fuller, Dorian; Boivin, Nicole; Rick, Torben; Gauthier, Nicolas; Kay, Andrea; Marwick, Ben; Armstrong, Chelsey Geralda; Barton, C. Michael (30 Augustus 2019). "Archaeological assessment reveals Earth's early transformation through land use".
Science
(in Engels).
365
(6456): 897?902.
doi
:
10.1126/science.aax1192
.
hdl
:
10150/634688
.
ISSN
0036-8075
.
PMID
31467217
.
- ↑
Codding, Brian F.; Kramer, Karen L., reds. (2016).
Why Forage? Hunters and Gatherers in the Twenty-first Century
. Santa Fe; Albuquerque: School for Advanced Research, University of New Mexico Press.
ISBN
978-0826356963
.
- ↑
Greaves, Russell D.; et al. (2016). "Economic activities of twenty-first century foraging populations".
Why Forage? Hunters and Gatherers in the Twenty-First Century
. Santa Fe, Albuquerque: School for Advanced Research, University of New Mexico Press. pp. 241?262.
ISBN
978-0826356963
.
- ↑
Binford, Louis (1986). "Human ancestors: Changing views of their behavior".
Journal of Anthropological Archaeology
.
3
: 235?257.
doi
:
10.1016/0278-4165(84)90003-5
.
- ↑
The Last Rain Forests: A World Conservation Atlas
by David Attenborough, Mark Collins
- ↑
Groeneveld, Emma (9 Desember 2016).
"Prehistoric Hunter-Gatherer Societies"
.
Ancient History Encyclopedia
(in Engels).
Geargiveer
vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2020
. Besoek op
9 April
2018
.
- ↑
Fagan, B. (1989).
People of the Earth
, pp. 169?181. Scott, Foresman.
- ↑
Stephens, Lucas; Fuller, Dorian; Boivin, Nicole; Rick, Torben; Gauthier, Nicolas; Kay, Andrea; Marwick, Ben; Armstrong, Chelsey Geralda; Barton, C. Michael (30 Augustus 2019). "Archaeological assessment reveals Earth's early transformation through land use".
Science
(in Engels).
365
(6456): 897?902.
doi
:
10.1126/science.aax1192
.
hdl
:
10150/634688
.
ISSN
0036-8075
.
PMID
31467217
.
- ↑
The forest-garden farms of Kandy, Sri Lanka
op Google Boeke
- ↑
Jared Diamond (1998).
Guns, Germs and Steel
. London: Vintage.
ISBN
0-09-930278-0
.