Halbertsma, Gebroeders

Friese schrijvers, Joost Hiddes (Grouw 23.10.1789-Deventer 27.2.1869), Eeltsje (Grouw 8.10.1797-ald. 22.3.1858) en Tjalling (Grouw 21.1.1792-ald. 12.12.1852). Waren respectievelijk theoloog, medicus en koopman. Hebben door hun gedichten, verhalen en vertogen een krachtige impuls gegeven aan de Friese literatuur; het kleine boekje De lapekoer (1822) groeide uit tot de omvangrijke Rimen en teltsjes (1871, 1978 ⁹ ).

Joost, meer taal- en volkskundige dan predikant, maakte o.a. een begin met de bijbelvertaling en met de Gysbert Japicxstudie; hij munt in zijn oorspronkelijk werk uit door een pittige, sarcastische stijl. Recent onderzoek wijst in de richting van Joost als mogelijk auteur van het geruchtmakende `Oera Linda Boek' (1872).

Eeltsje, die in Heidelberg de Duitse romantiek had leren kennen, schreef naast gevoelige en melodieuze lyriek een aantal verhalen, waarin satire en melancholie afwisselen met gedeelten die van een ernstig idealisme getuigen.

Ook in het veel minder omvangrijke werk van Tjalling valt de satirische inslag op. Hun werk werd gedeeltelijk vertaald in het Nederlands (door J.J.A. Goeverneur en Theun de Vries) en in het Duits (door K.J. Clement).

Uitgaven:

J.J. Kalma (ed.), `Kent gij Halbertsma van Deventer?' (1969); J.J. Kalma en Y. Poortinga, Fluit en doedelsek (1971).

Literatuur:

P.A. Jongsma, Dr. J.H.H. (1933), diss.; J.H. Brouwer, J.H.H., Fries taalkundige (1941); G. Dijkstra, Bydrage ta de kennis fan it libben, de persoan en it wurk fan E. H. (1946), diss.; Chr. Kroes-Ligtenberg, J. en E. H. in Bolsward (1952); J. Piebenga, Koarte skiednis fan de Fryske skriftekennisse (1957); J.J. Kalma, H.-bibliografy (1968); Idem e.a., J.H.H., brekker en bouwer (1969); D.A. Tamminga e.a., J.H.H. Skriuwers yn byld , dl. ii (1969); K. Dykstra, Lyts hânboek fan de Fryske literatuer (1977); G.J. van der Meij, Kanttekeningen bij het Oera Linda Boek (1978); A. Feitsma, Tussen volkstaal en schrijftaal (1978); C.P. Hoekema, `Ut de briefwiksel fan de bruorren H.', in Lyts Frisia , 30 (1981); T. Riemersma, Proza van het platteland (1984).

[J.H. Brouwer]