Timinn - 04.07.1976, Blaðsiða 14
?14
TIMINN
Sunnudagur 4. juli 1976
gripa til vopna sinna, mynda her-
sveitir og gripa til efnahagslegra
ahgerða gagnvart Bretaveldi.
Með þessu var stigio stort skref
i att til sjalfstæðis nylendnanna,
þvi að þarna var kominn fyrsti
visirinn að samstoðu þeirra gegn
Bretum. Þingið sjalft fjallaoi þo
ekki um samstoðu i hernaði eða
efnahagsmalum, heldur beindi
tilmælum sinum fyrst og fremst
til hverrar nylendu fyrir sig. Þo
var myndað Meginlandssamband
Bandariki
Ameriku
Eins og tilvitnanir þessar i
sjalfstæoisyfirlysingu nylendn-
anna þrettan, sem siðar urðu
Bandariki Norour-Ameriku, bera
með ser þottust nylendubuar hafa
ærna astæðu til að brjotast undan
yfirstjorn Breta. Allar asakanir
þær, sem her a undan voru taldar,
eiga við Bretakonung, sem þa var
George III, og eru þær aðeins
hluti þess sem a hann var borinn i
skjali þessu.
Segja ma, að allar asakanir ny-
lendubua a hendur Bretakonungi
krystallist i einni setningu sjalfs-
stæðisyfirlysingarinnar, þar sem
segir: ?....til þess að ljuka þvi
verki dauða, eyðingar og kugun-
ar, sem þegar er hafio af grimmd
og tryggðarofum, sem varla eiga
sinn lika a villimannlegustu tim-
um mannlegrar sogu og eru al-
gerlega osæmandi þjoðhofðingja
siðmenntaðra manna.
Þetta eru stor orð og harðar
asakanir, enda hofust ekki
byltingar af litlum orsokum eða
engum þa. Bretarhofðu um langt
skeið kugað nylendur sinar i
Vesturheimi, bæði með loggjof-
um, sem og með skattaalogum,
og liklega hefur aðeins meðfædd
þrautseigja mannskepnunnar og
tregoahennar til þess að breyta
lifi sinuog tilveru a nokkurn veg,
staðið byltingunhf-sy^ lengi fyrir
þrifum sem raun bar vitnL-^^^
Upphaf
byltingar
Þegar sjalfstæðisyfirlysingin
var gefin ut, þann fjorða juli
seytjan hundruo sjotiu og sex,
hafði vopnuo bylting raunar stað-
ið um nokkra hrið i nylendunum.
Telja ma að fyrstu atokin milli
nylendubua og brezkra hermanna
hafi att ser stað þann fimmta
marz 1770, þegar hermennirnir
skutu fimm manns til bana i
Boston. Þa hafði um nokkurt
skeið komið til endurtekinna o-
eirða i borginni og, likt og buast
matti vio, beittu hermennirnir
skotvopnum þegar borgararnir
virtust ætla að na yfirhondinni.
Þa hofðu deilur staðio yfir, allt'
fra arinu seytjan hundruð sextiu
og fimm, þegar fyrsti beini
skatturinn var settur a nylend-
urnar, i formi eins konar stimpil-
gjalds, sem lagðist a svo til alla
utgafu prentaos mals og laga-
skjala. Sama ar setti brezka þing-
ið einnig log, sem skylduðu ny-
lendubua til þess að sja brezkum
hermonnum sem þangað komu
fyrir husnæði og birgðum. i fyrstu
kvaou log þessi svo um, að her-
monnum skyldi heimilt að taka
ser busetu i kram og yfirgefnum
byggingum, en siðar, það er ario
1774, var bætt við heimild til þess
að hermennirnir tækju ser bol-
festu a heimilum nylendubua.
Skattaalogur
og herkugun
Sioari hluta arsins 1765 mot-
mæla Virginiumenn skattaalog-
um a nylendurnar með þvi að lysa
yfir retti sinum til þess að akveða
sjalfir skatta rikisins. Snemma a
arinu 1768 ganga svo ibuar
Massachusetts i lið meo þeim,
fordæma innflutningsskatta þa
sem Bretar hofðu lagt a ny-
lendurnar og hvetja nylendurnar
-allar til sameiginlegra motmæla.
A^ama'ara reyna brezkir emb-
ættismenn ao taka skipið Liberty
logtaki, vegna vangoldinna inn-
flutningsskatta, en tekst ekki bet-
ur til en svo ao þeir verða að flyja
af holmi. Frekari oroi vegna
skattanna, einkum i Boston, verð-
ur svo til þess, að tvær herdeildir
fotgongulios ur brezka hernum
koma til Boston og taka ser þar
aosetur. Meo þvi ma segja, ao
leioin hafi verið morkuo, þvi ao
þar með var komið a styrjaldar-
astand milli Bretlands og ny-
lendnanna.
Þegar a arinu 1765 hofðu
breytingar a stefnu Breta gagn-
vart nylendum sinum i Ameriku
orðið til þess að nylendubuar
hofðu myndað meo ser leynileg
samtok, andstæo Bretum, sem
nefndust ?The sons of Liberty”,
eða ?Synir Frelsisins”. Samtok
þessi letu aldrei verulega a ser
bera, og aogerðir þeirra voru ekki
byltingar
Svo virðist sem uppreisnarvilji
nylendubua hafi ekki verið al-
mennur eða verulega mikill þessi
fyrstu ar barattunnar. Það voru i
fyrstu einstakir menn og tiltolu-
lega famennir hopar, sem reðust
gegn kugun konungs og þings ny-
lenduveldisins, en hita virðist
ekki hafa gætt verulega meðal al-
mennings vegna þessa.
Talið er að almennur vilji fyrir
sambandsslitum hafi ekki verið
fyrir hendi meðal ibua amerisku
nylendnanna fyrrena arinu 1776,
um það bil er sjalfstæðisyfir-
lysingin kom fram.
Fram til þess tima hafði þo
margt skeð, sem nægt hefði til
þess að kveikja byltingarkennd
flestra þjoða. Arið 1773 markast
þannig af ?teveizlunni” i Boston,
þegar hopur uppreisnarmanna
for um borð i skip i hofninni i
Boston, dulbunir sem Indianar,
og fleygði meir en þrju hundruð
tebollum i sjoinn. Enn var þarna
um að ræða motmæli gegn inn-
flutningsskottum og einokun
Breta a viðskiptum i Ameriku.
Ario a eftir, 1774, hegna Bretar
ibuum Massachusetts fyrir ?te-
veizluna”, með þvi að loka hofn-
inni i Boston og auka jafnframt
vold umboðsmanns konungs i ny-
lendunni a kostnað loggjafarþings
hennar sjalfrar. Sama ar tok gildi
viðbotarheimild su við login um
framfærsluskyldu nylendubua
gagnvart hermonnum brezku
krununnar, sem heimilaði her-
monnunum að setjast að a heimil-
um nylendubua sjalfra. Þa var
Benjamin Franklin og avitaður af
Bretum, fyrir ao rita bref, þar
sem deilt var harkalega a ymsa
brezka embættismenn i Ameriku.
Fyrsta
alrikisþingið
Þessar aðgerðir Breta leiddu
svo, siðar a sama ari, til þess, að
kallað var saman fyrsta alrikis-
þing Amerlku, þar sem saman
voru komnir fulltruar tolf af
þrettan nylendum heimsalfunn-
ar. Fulltruarnir komu saman i
Philadelphiu og voru litil vand-
kvæði a þvi að na samstoou þar
um alyktanir til motmæla gegn
ymsum lagasetningum Breta.
Þing þetta var haldio að beiðni
Massachusetts og meðal alyktana
þess var hvatning til ibua þeirrar
nylendu að innheimta sjalfir
skatta sina, auk þess að þingið
hvatti nylendubua til þess að
? Hann hefur neitað að samþykkja log, sem eru
meðal þess, sem heilbrigt er og nauðsynlegt fyrir
þjoðina.
Hann hefur forboðið rikisstjorum sinum að setja
log, sem nauðsynleg hafa verið, nema þvi aðeins að
gildistaka þeirra biði samþykkis hans.og, þegar þvi
hefur verið fylgt, hefur hann algerlega neitað að
sinna þeim.
Hann hefur kallað saman loggjafarþing a ovanaleg-
um stoðum, oþægilegum og fjarlægum opinberum
skjalageymslum, i þeim tilgangi einum að þreyta
þingmenn svo að þeir lati að hans vilja.
Hann hefur leyst upp fulltruaþing hvað eftir annað,
fyrir það eitt að mæta arasum hans a rettindi þjoðar-
innar með karlmannlegri festu.
Hann hefur gert domara haða sinum vilja, að þvi er
varðar setu þeirra i embætti og upphæð launa þeirra.
Hann hefur haldið meðal vor, a friðartimum, fasta
heri, an samþykkis loggjafa vorra.
Hann hefur afnumið rikisstjorn her, með þvi að lysa
oss utan sinnar verndar og með þvi að reka styrjold a
hendur oss.
Hann hefur rænt hof vor, raðizt a strendur vorar,
brennt bæi vora og eytt lifi folks vors.
ahrifarikar. Tilvist þeirra mark-
ar þo greinilega sporin fyrir það
sem a eftir kom, þvi að þeir eru
hinir fyrstu sem syna yfirraðum
Breta andstoðu i orði.
Eftir atvik þau, sem urðu i
Boston a arinu 1770, þegar brezkir
hermenn skutu til bana fimm
borgara og voru flestir syknaðir
af domstolum, virðist oanægja
með brezka stjorn einkum þrifast
þar um nokkurra ara skeið, eða
þar til Samuel Adams og fylgis-
menn hans toku að kynna oðrum
nylendum malefni sin. Það for-
dæmi reyndist smitandi og toku
onnur bæjarfelog og sveitafelog
upp svipað kerfi þvi sem var
starfrækt i Boston. Innan tiðar
var þvi komið sterkt og gott sam-
bandskerfi um allar nylendurnar,
eins konar mannlegur simi, sem
studdist við hesta og pxistvagna i
staðkoparþraða. Eftir það barust
fregnir af ollum aogeroum Breta i
einstokum nylendum nægilega
hratt um til þess ao hægt var að
kynda undir kotlum oanægju og
uppreisnarvilja.
Tregir til