Morgunblaðið - 24.07.1984, Blaðsiða 52
?52
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JULl 1984
Þegar strakarn-
ir sneru aftur
Ekki eru morg ar siðan hungursneyð var utbreidd i Nigeriu. Með
tilkomu oliuauðsins batnaði afkoma landsmanna til muna, en nu
virðist allt benda til þess að hungurvofan fari a stja að nyju.
Fyrir rumu ari var tveimur milljonum utlendinga visað fra Nigeriu
þar sem atvinnuleysi var farið að gera vart við sig i auknum mæli.
Myndin synir fjolda Ghanamanna biða komu skipa a hafnarbakkan-
um i Lagos.
Af byltingunni i Nigeriu og vandamalunum,
sem herstjornin a við að glima
Shehu Shagari, fyrrum forseti Nig-
eriu.
Mohammed Buhari, hershofðingi, yf-
irmaður herstjornarinnar i Nigeriu.
Að kvoldi þess 30. desember for Inua Wushishi, hershofðingi, i hattinn að vanda. Að þessu
sinni sofnaði hann þo ekki. i iburðarmiklu opinberu aðsetri sinu i Ikoyi-hverfinu i utborg Lagos
beið yfirmaður hersins komu ovelkominna gesta.
Yngri broðir hershofðingjans hafði varað hann við þvi a miðnætti, að herinn, herinn hans,
myndi lata til skarar skriða um nottina og steypa borgaralegri stjorn þessa fjolmennasta rikis
svortu Afriku. Wushishi, hershofðingi, varkar maður, gerði ekkert til þess að hindra raðagerðina.
Þeir komu að sækja hann um kl.
2 um nottina. Hopur ungra liðsfor-
ingja gekk inn i husið og let senda
eftir Wushishi, þar sem hann la
andvaka i rumi sfnu a efri hæð
þess. Kuldalega og blatt afram var
honum skyrt fra þvi að aðstoðar
hans væri hvorki þðrf ne oskað.
Það eina sem þeir krofðust af hon-
um var að hann segði tafarlaust af
ser. Reyndi hann að hindra valda-
ranið með einhverjum hætti yrði
honum rutt ur vegi. Hershofðing-
inn, sem aðeins tveimur stundum
aður hafði ekki minnsta hugboð um
eitthvert umsvifamesta og jafn-
framt best skipulagða valdaran f
sogu Afriku, sagði af ser a staðn-
um.
Skriðdrekarnir af stað
Halfri klukkustundu siðar, kl.
2.30 að morgni laugardagsins 31.
desember, sa hopur blaðamanna,
sem var a leið heim af kvoldvakt,
fyrstu skriðdrekana skrolta af stað
ut ur hofuðstoðvum hersins i Ikeja,
skammt fra flugvellinum, aleiðis
niður f miðborgina. Þeir skildu
strax hvað um var að vera, rett
eins og þeir hefðu beðið þessa
augnabliks. ?Við vissum strax að
það hlaut að hafa verið gerð bylt-
ing,“ sagði einn þeirra eftir a.
Herfylkingin tok stefnuna a
raðhusið, opinbert aðsetur Shehu
Shagari, forseta, i miðborg Lagos.
Sem fylkingin dreifði ser um borg-
ina og tok ser stoðu a lykilstððum
fylgdist hopur goðglaðra natt-
hrafna með hermonnunum an
minnstu sjaanlegrar undmnar.
Einn ur hopnum spurti metra ad
Það var Sani Abacha, foringi 9.
velaherdeildarinnar i Ikeja, sem
styrði aðgerðunum f Lagos. Þær
heppnuðust afallalaust. Raðhusið
var hertekið an nokkurrar mot-
spyrnu. Skipt hafði verið um
varðmenn kvoldið aður og þeir, sem
gættu hussins, voru allir a bandi
uppreisnarmanna. Alex Ekwueme,
varaforseti, og Sunday Adewusi,
yfirmaður logreglunnar, voru
handteknir a heimilum sinum og
fluttir til Bonny Camp-herbuð-
anna.
Kl. 7 að morgni laugardagsins
heyrðu utvarpshlustendur þjoð-
songinn leikinn og siðan avarp Ab-'
acha, þar sem hann tilkynnti að
borgaraleg stjornarskra fra arinu
1979 hefði verið numin ur gildi.
Jafnframt tilkynnti hann, að oll
stjornmalastarfsemi i Iandinu væri
bonnuð. Ollum æðri embættis-
monnum rikisins var skipað að
gefa sig fram við logreglu hið
fyrsta og afhenda oll opinber skjol,
sem þeir kynnu að hafa undir
hondum. Herrað, undir stjorn Mo-
hammed Buhari, var nu við stjorn-
volinn. Eftir fjogurra ara borgara-
lega stjorn voru strakarnir komnir
aftur.
Flugvollurinn i Lagos var lokað-
ur. Flugstjora flugs WT 801 hja
flugfelagi Nigeriu a heimleið fra
London skommu eftir birtingu var
fyrirskipað af flugturninum i Lag-
os ao snua til nagrannarikisins
Benin og lenda þar. Uba Ahmed,
aðalritari Þjoðarflokks Nigeriu
(flokks Shagari) var um borð i vel-
inni, tok voldin af flugstjoranum
og skipaði honum að lenda i Lagos
hvað hann gerði. Ahmed var hand-
Shagari tekinn
Eitt vandamal varðandi Shagari
var oleyst. Hann hafði haldið til
forsetasetursins i borginni Abuja
og ætlaði að eyða þar helginni. Þar
var hinn 58 ara gamli leiðtogi þjoð-
arinnar að brasa við að berja sam-
an nyarsavarpið til þjoðarinnar.
Shagari, fyrrum skolastjori og
skald, let eins og ekki væri oveð-
urssky að sja a himni. Þo hafði
hann verið varaður við. Nokkrum
dogum aður hafði lisforingi ur or-
yggissamtokum landsins rætt við
hann um okyrrð innan hersins.
Liðsforingjaefni i Kadua hofðu
baulað a forsetann, þar sem hann
stautaði sig i gegnum litlausa ræðu
um tryggð við rikið, en allt kom
fyrir ekki. Hann virtist ekki gera
ser neina grein fyrir astandinu.
Þessa somu helgi var 500 manns,
ovenjulega fjolmennu gæsluliði,
komið fyrir i Abuja til verndar
Shagari. Snemma a laugardags-
morgninum barust sundurlausar
frettir af atburðunum i Lagos til
forsetasetursins i Abuja. Greini-
legrar taugaveiklunar gætti i roð-
um varðliðsins, sem var að bua sig
undir að takast a við vandann, þeg-
ar herfylking undir stjorn eins
uppreisnarmanna, Ibraim Bako,
sem reyndar var fjolskylduvinur
Shagari, renndi i hlaðið. Bako gekk
ovopnaður inn i husið til þess að
tilkynna Shagari að hann hefði
verið settur af. Verðir forsetans
skutu hann til bana. Þetta er eina
dauðsfallið, sem vitað er um, i oll-
um aðgerðunum.
Menn Bako þustu inn i husið er
þerr heyrðu skothvellina, grair
fyrrr jamum. Upphofnt þegar
en enginn felL fifor
skamma stund lysti varðlið forset-
ans sig sigrað. Shagari virðist hafa
sloppið ur orrahriðinni, en naðist
skammt fra setrinu og var sendur
með einkaþyrlu sinni til Lagos.
Eftir smaþjark a flugvellinum, þar
sem yfirmenn flughersins vildu
senda forsetann með þyrlu til
gæslustaðarins, varð Shagari, sem
faum dogum aður hafði pantað
flota Mercedes Benz-bifreiða til af-
nota fyrir stjornina, að sætta sig
við að vera ekið i lelegu eintaki af
Audi i fangavistina.
Flottamanna leitað
Aðrir flyðu. Um leið og Buhari
tilkynnti a fyrsta frettamanna-
fundi sinum, að ?sumra flotta-
manna væri leitað meira en ann-
arra“ foru flestir þeirra, sem auðg-
ast hofðu storlega a rikisjotunni f
spillingunni { valdatið Shagari, i
felur eða reyndu að komast f frið-
land evropskra bankareikninga
sinna. Einskis er þo leitað jafn
akaft og Adisa Akinloye, formanns
Þjoðarflokksins og einhvers hatað-
asta manns landsins. Sogusagnir
herma ymist, að hann hafi fluið til
Liechtenstein eða Bandarikjanna.
Annar flottamaður, en ollu geð-
þekkari og siðfagaðri, er Yakubu
Gowon, sem var sjalfur yfirmaður
herstjornarinnar i Nigeriu a arun-
um 1966?1975. Hann bjo f utlego i
Bretlandi og lagði stund a nam við
haskolann i Warwick þar til hann
sneri skyndilega heim þann 5. des-
ember sl. Tveimur dogum fyrir
valdaranið, greinilega eftir að
hann hafði haft pata af þvl sem
koma skyldi, flaug hann til Togo.
Ein skyringin a hinum undarlegu
og jafnframt ovæntu ferðalogum
hans er talin su, að hcmum hafi
verið boðið til heimalandsins af
byltingarmonnum til þess að veita
þeim upplysingar um bjwkainni-
stæður raðherra Sha ”
um. Talið er, að hann 1
ar yfirgefið landið
kynni að fara, aA i
heppnaðist, en myndi snua fljott
aftur.
Enn annar maður a flotta er Em-
eke Ojukwu, sem var forsprakki
byltingarmanna i Biafra fyrir rum-
um 13 arum. Hann sneri aftur
heim i fyrra eftir utlegð og bauð sig
fram til oldungadeildarinnar f
nafni flokks Shagari, en naði ekki
kjori. Hann er nu sagður vera kom-
inn til Abidjan, hofuðborgar Fila-
beinsstrandarinnar.
Nigeriumonnum, sem fognuðu
gronnum sfnum a nyja arinu með
kveðjunni: ?Gleðilega nyja stjorn",
kemur það sem gerðist ekki a
ovart. Þetta stora land, sem um
tima naut goðs af skjotfengnum
oliuauði aður en oll fjarmalastjorn
for ur bondunum, var nanast a
barmi gjaldþrots þegar herinn let
til skarar skriða. Sterkur orðromur
er a kreiki i Nigeriu þess efnis, að
herforingjarnir undir stjorn Bu-
hari hafi litið a aogerðir sinar sem
hreinar og klarar bjorgunaraðgerð-
ir og það i tvennum skilningi.
Vissulega gripu þeir til rottækra
efnahagsaðgerða, sem a allan hatt
eru i anda ihaldssamra stjornenda,
en sa orðromur er einnig a kreiki,
að þeir hafi ottast valdaran ungra
vinstrisinnaðra liðsforingja i hern-
um a fyrstu manuðum þessa ars og
akveðið að verða fyrri til.
Fyrstu viðbrogð storfyrirtækja
og oliusamsteypa i Bretlandi og
Bandarfkjunum, sem eiga hags-
muna að gæta f Nfgerfu, hafa verið
frekar jakvæð. Serstaklega gætir
nokkurs lettis f roðum framma-
manna olfuiðnaðarins, sem ottuð-
ust um tima, ao Shagari hygðist
segja skilið við OPEC-rikin, lækka
verð a eigin olfu og auka fram-
leiðsluna að rniklum mun f viðleitni
sinni til þess að leysa efnahags-
vanda þjoðarinnar.
Þeir hinir somu eru nu bjartsyn-
ir a, að Buhari haidi samkomulag
OPEC-rfkjanna. Buhari, sem aður
gegndi st.oðu oHumeaaraðherra og
var m.a. forstjori i’ehiaelfnfelagsins
ntgeriska, innan
?HHMW
wmwscqwAmn