Polistes dominula
-viapsai kuati
Viapsah
(
Vespidae
) laa segisaaleemlij vyelilaahkon (Apocrita) kullee ?uaggoohiaimu. Hiaimun kuleh sosiaalliih ohtsa?koddeviapsah, moi vyelihiaimuh laa
Vepsinae
ja
Polistinae
, sehe maaŋgah ohtuunisorroo ađai erakkovepsisjuavhuh. Vepsis?laajah laa paijeel 4 000, mut hiaimu raijiimist laa kuittag sieralagan uainuh.
[1]
Viapsah laa mirkka?uaggooh (
Aculeata
), main laa mirkkasaagih, mut nubenaal ko mietamiađu?ijneh, toh ia tavalavt jaami ko ?yeggejeh ulmuu. Motomin mirkkasaggi satta kuittag paacciđ ulmuu lii?kan kidda ja talle veepsis jaama.
[1]
Ohtsa?koddeviapsah rahtih kuađis eennam siisa tai muorauaksan.Viapsa suovsah poreh eres tiivrijd ja pargeeviapsah kirdeh-uv ohtanmaanoost ucamin saallas, mon toh koddeh vievsas ualujijdiskuin ja tualvuh suovsaid. Ravis viapsah herskusteleh kukai mieđain. Ohtsa?koddeest talvastal tu?e kunagatar ja tondiet viapsah ia nuura mieđa kuatan taalvi varas, tegu mietamiađu?ijneh.
[1]
Ko kunagatar lii kavnam vuovas saje kuađis varas, tot skappuu?kuat huksimamnasijd. Ko viapsast ia lah kassiraavsah, te tot ij pyevti huksiđ kassikennoid, tegu mietamiađu?ijn, mut ferttee kevttiđ paappar. Paappar tot finnee siammaanaala ko olmoo?-uv selluloosa. Tot ki?kood muoraamnasaiđistualpuin ja eres-uv muorain, jeđe suaska tom timesin, mon ohtavuođast toos siahan vala jieijas ?ulga ?onasamnasin. Nuuvt tast ?adda selluloosa, mast tot vistig huksee arvesyeje sullasii kaatu. Tot hiaŋgaa ovdamerkkan muorauavsist, mon vuala kunagatar huksii?kuat kennoid. Ko kenoh laa valma?eh, te talle tot monnii?kuat toid. Monnim maŋa moonijn ?addeh suovsah, maid kunagatar piamma eres tivrijguin. Vuossamuin suovsain ?addeh pargeeviapsah, moh talle viijđed?kyeteh kuađi. Olesstuarusii viapsakuađist pyehtih leđe joba 20 000 viapsad. Ko jyehi vepsissuovsa ?oddam vaata ennuv salastiivrijd, moh laa tavja pilletiivreh, te viapsai koddem kiđđuv ij lah ollagin jiarmala? a??i.
[1]
Loppakeesi viapsah ?oddad?kyeteh orasijd ja kunagattarijd tađe varas huksejum kennoin, moh laa ?uuvtij stuarraabeh, ko pargeeviapsai kenoh. Ko taah ?addeh ravisin ja vyelgih hejakirdeman, te alga ohtsa?kodde kuuloold pieđganiđ, ko pargeeviapsain ia lah innig suovsah piemmamnaal. Talle toh usa?kyeteh olssis njaalga purrama? ja sattih hiađu?tiđ ulmuid ovdamerkkan siaivumain olgon puradeijee ulmuu taldrikan tai sappilaasa roobdan njualluđ njaalga siskaldas. Pargeeviapsah ja meiddei oraseh jaammih, ko puatih vuossamuuh puola?eh. Heđalmittum niŋalasah ađai kunagattareh oppeet ucaluveh vuovas sajan talvastallađ.
[1]
Suomast tiattojeijee vepsis?laajah
[
mute
|
mute kaldee
]
Suomast
tiattojeijee vepsis?laajah laa:
[1]
- Miestaveepsis (
Dolichovespula medis
)
- Taa?aveepsis (
Dolichovespula norvegica
)
- Restha?veepsis (
Dolichovespula saxonica
)
- Hiarhula? (
Vespa crabro
)
- Parasiitveepsis (
Vespula austriaca
)
- Mecciveepsis (
Vespula sylvestris
)
- Saksaveepsis (
Vespula germanica
)
- Ruopsisveepsis (
Vespula rufa
)
- Sieivaveepsis (
Vespula vulgaris
)