Fino' Chamoru

Ginen Wikipedia
Fino' Chamoru
Finu? Chamorro (CNMI), Fino? CHamoru (Guam)
Fumino: Marianas
Gi: Notte Marianas yan Guahan
Fafa’nague: 58,000 (2005?2015)
Familian lengguahe: Austronesian
Official status
Official language in: Guahan
Notte Marianas
Regulated by: Kumision i Fino’ Chamoru
Codes
ISO 639-1: ch
ISO 639-2: cha
ISO 639-3: [1]
SIL: cha
Map

Fino'CHamoru pat Finu'Chamorro ( Espanot : Chamorro ) i lengguahen i manchamoru (lokkue', manamoru), i natibon i Islas Marianas ( Notte Marianas yan Guahan ). Fuera di Marianas, meggai na chamoru manasaga gi Estados Unidus sina manfino'chamoru. Sumasaonao este na lengguahe gi ayu na familian lengguahe i mafanana'an Austronesian (ni' sasaonao lokkue' siha i lingguahen Tagalu, Indonesia, Hawaii, yan Samoa). Guaha kasi 50,000 para 75,000 sina manfino'chamoru.

Giya Guahan, chamoru i ofisiat na lengguahe, sumiha yan engles. Giya Notte Marianas, chamoru unu gi ofisiat na lengguahe (i otru engles yan Fino' Karolinas ).

Gramatika [ tulaika | edit source ]

Atfabeton CHamoru [ tulaika | edit source ]

Letra Na'an
' glota
A a ae
A a ah
B b beh
CH ch tseh
D d deh
E e eh
F f feh
G g geh
H h heh
I i ee
K k keh
L l leh
M m meh
N n ne
N n ne
NG ng ngeh
O o oh
P p peh
R r reh
S s seh
T t teh
U u oo
Y y dzeh

Tinaitai Lepblo [ tulaika | edit source ]

  • Flores, Evelyn Fu'una and Pontan
  • Government of Guam, Department of Education (1998) Mandidok yan mamfabulas na hemplon Guahan
  • Indalecio Camacho, Dolores Guaiyayon na Trongkon Mansanita
  • Iriarte Leonard Z. I Tinituhon/The Beginning
  • Osborn, Lance J. (2016) Si Pedro yan i Hilet Oru na Ko’ko (Pedro and the Golden Ko’ko’) , University of Guam Press: Guam
  • Reyes, Dawn Lees (2013) I Patgon Ni Tuma'yok Desde Guahan Esta Luta
  • Perez Bollinger, Simone Efigenia (2018) Un Ha’ani yan Si Ena (“A Day with Ena”), University of Guam Press: Guam
  • Typis Societatis Missionum ad Exteros (1910) Debosionario: leblon tinaitai para i Islas Marianas gi fino Chamorro , China: Typis Societatis Missionum ad Exteros.

Bibliografia [ tulaika | edit source ]

  • Katherine Bordallo Aguon yan otro siha. The official Chamorro-English Dictionary. Ufisiat na Diksionarion Chamorro-English . Guam, DCA, 2009.
  • Joaquin & Manuel Flores Borja & Sandra Chung: Estreyas Marianas: Chamorro . Saipan, Estreyas Marianas Publications, 2006.
  • Blust, Robert (2000). Chamorro Historical Phonology . University of Hawaii Press.  
  • Chung, Sandra (1983). Transderivational Relationships in Chamorro Phonology . San Diego: University of California.  
  • Chung, Sandra (1998). The Design of Agreement: Evidence from Chamorro . Chicago: University of Chicago Press.  
  • Ibanez del Carmen, Padre Fray Aniceto (1865). Diccionario espanol-chamorro .  
  • Madrid, Carlos; Cepeda, Jeremy. Chamorro as a Written Official Language in the Mariana Islands. The Garrido Document of 1799 (PDF) .  
  • Onedera, P. R. (1994). Fafa'na'gue Yan Hinengge Siha . Guam.  
  • Onedera, Peter R. (2018). Taimanu na Ini . Taiguini Books, University of Guam Press. ISBN   1935198440 .  
  • De Vera, R. M. (1931). English-Chamorro Dialogues: Inadingan Siha Gi Fino Engles Yan Fino Haya . Hong Kong: Nazareth Press.  
  • De Vera, R. M. (1932). Diccionario Chamorro-Castellano . Filipinas: Imprenta y Litografia Germania, Cacho Hermanos.  
  • Rodriguez-Ponga, Rafael (2003). El elemento espanol en la lengua chamorra . Madrid: Servicio de Publicaciones, Universidad Complutense ( Complutense University of Madrid ).  
  • Rodriguez-Ponga, Rafael (2009). Del espanol al chamorro. Lenguas en contacto en el Pacifico . Madrid: Ediciones Gondo.  
  • Rodriguez-Ponga, Rafael (2009). Del espanol al chamorro: Lenguas en contacto en el Pacifico . Madrid: Ediciones Gondo.  
  • Rodriguez-Ponga Salamanca, Rafael (2018). El valor economico de una lengua minoritaria: el chamorro de las islas Marianas .  
  • Rodriguez-Ponga, Rafael. El primer vocabulario de la lengua de las Islas Marianas (1565) (PDF) .  
  • Topping, Donald M. (1973). Chamorro reference grammar . Honolulu: University of Hawaii Press .  
  • Topping, Donald M., Pedro M. Ogo, and Bernadita C. Dungca (1975). Chamorro-English dictionary . Honolulu: University of Hawaii Press.  
  • Topping, Donald M. (1980). Spoken Chamorro: with grammatical notes and glossary (revised ed.). Honolulu: University of Hawaii Press.  
  • Y Cuatro Ebangelio Sija Yan Y Checho Y Apostoles Sija Gui Testamento Nuebo Y Senotta Yan Y Sarbadotta Si Jesucristo; Yan Y Salmo Sija: Un Trinaduse Y Fino Griego Yan Hebreo Gui Fino Y Tano Guam Pat Y Chamorro . Estados Unidos: Creative Media Partners, LLC. 2022.  



  • (2011). Front Matter. In L. Reid, E. Ridruejo & T. Stolz (Ed.), Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism (pp. 1-9). Berlin: Akademie Verlag. https://doi.org/10.1524/9783050056197.fm
  • Difirentes klasen estoria gi fino Chamorro . (1979). Estados Unidos: Pacific Area Languages Materials Development Center, University of Hawaii at Manoa.
  • San Marcos gi fino' Chamorro nina'pusipble ni American Board of Catholic Mission . (1987). (n.p.): Marianas Printing Service, Incorporated.
  • Debonisario: (maripasa Di Nuebu) Lepbon Tinaitai Para i Islas Marianas Gi Fino' Chamorro . (1986). Islas Marshall: Marianas Printing Services.
  • San Marcos Gi Fino' Chamorro . (1987). Islas Marshall: Marianas Printing Service.
  • Catesismon i dottrina cristiana mapublica para i Islas Marianas gi fino chamorro pot i mamale capuchino  (1910). China: Typis Societatis Missionum ad Exteros.

See too [ tulaika | edit source ]

External links [ tulaika | edit source ]